Η ιστορία του "αγλέορα", του "άμπακα" και του "περίδρομου"

Οι μέρες των Χριστουγέννων, όπως κάθε χαρούμενη περίοδος στη ζωή του Έλληνα, συνδέεται με την υπερβολική κατανάλωση φαγητού!

Μια περίοδος δηλαδή όπου οι φράσεις, "έφαγα τον αγλέορα", ή "έφαγα τον άμπακο" ακούγονται με μεγάλη συχνότητα.

Πόσοι όμως γνωρίζουν τι είναι κυριολεκτικά ο "αγλέορας", ο "άμπακος" και ο "περίδρομος";

Ο Αγλέουρας ή αγλέορας, είναι ένα δηλητηριώδες φυτό. Το φυτό αυτό όταν το μυρίζεις, σου προκαλεί ναυτία κι έχει περίεργη πικρή γεύση. Χρησιμοποιείται για θεραπευτικούς σκοπούς. Δημιουργεί δυσφορία σ' αυτούς που το χρησιμοποιούν και είναι πολύ δύσκολο στη χρήση του από μη γνώστες.

Η παροιμιώδης έκφραση «έφαγε τον αγλέουρα», πιστεύεται ότι προέκυψε λόγω της σχετικής δυσφορίας που προκαλείται μετά από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού, παρόμοιας δηλαδή μ' αυτής που προκαλείται απ' την χρήση του αγλέουρα. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, ο συσχετισμός αυτός προέρχεται από την συνήθεια των Βυζαντινών να κάνουν χρήση του αγλέουρα για να προκαλέσουν εμετό και να ξαλαφρώσουν το στομάχι από το πολύ φαγητό.

Η λέξη «άμπακας» (ή «άμπακος»), προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «άβαξ» (άβακας). Ο άβακας ήταν μια πλάκα με άμμο ή κερί, πάνω στην οποία οι αρχαίοι Έλληνες (κι όχι μόνο αυτοί) έκαναν μαθηματικούς υπολογισμούς. Ήταν δηλαδή ένα αριθμητήριο.

Στην συνέχεια, ο «άβαξ» θα περάσει στα λατινικά ως «abacus» και θα αποκτήσει και την σημασία της Αριθμητικής. Με την ίδια σημασία, θα επιστρέψει αργότερα και πάλι στην ελληνική γλώσσα ως «άμπακας» και «άμπακος» και θα γίνει ευρύτατα γνωστός μετά το 1568, όταν κι εξεδόθη στην Βενετία από τον Μανουήλο Γλυνζώνιο, το πρώτο βιβλίο Αριθμητικής με τον τίτλο «Βιβλίον πρόχειρον τοις πάσι περιέχον την τε πρακτικήν Αριθμητικήν» (ο μακροσκελής τίτλος του βιβλίου συνέχιζε: «…ή μάλλον ειπείν την λογαριαστικήν, και περί του πώς ευρίσκει έκαστος το άγιον Πάσχα και τέλειον Πασχάλιον αεί και πάντοτε. Και περί ευρέσεως σελήνης εν ποία ημέρα γίνεται η γέννα αυτής»). Το βιβλίο αυτό, έμεινε γνωστό στον πολύ κόσμο με την γενική ονομασία «άμπακας» κι επειδή ήταν σχετικά ογκώδες, όποιος το είχε μελετήσει και γνώριζε το περιεχόμενό του, θεωρούνταν λίγο έως πολύ, ως τέρας σοφίας. Έτσι, όταν ήθελαν να πουν πως κάποιος έχει πολλές γνώσεις, λέγαν ότι «αυτός ξέρει τον άμπακα».

Στην πορεία του χρόνου, ο άμπακας έπαψε να είναι αποκλειστικά ταυτόσημος με την Αριθμητική κι έγινε συνώνυμος γενικά με την μεγάλη ποσότητα. Έτσι, έφτασε στις μέρες μας να έχει επικρατήσει η χρήση του όρου, στις φράσεις «έφαγε τον άμπακα» ή «ήπιε τον άμπακα».

Περίδρομος, είναι μια δερματική πάθηση των ακροδαχτύλων, η τριγυρίστρα, είναι όμως και ο κολικόπονος, κι αυτό μας φέρνει σε μια πιθανότερη εξήγηση, που υποστηρίζεται από πολλούς, ότι δηλαδή αυτός που έφαγε τον περίδρομο έφαγε τόσο που τον έπιασε κολικόπονος!