Ο αντίλογος για τις μάσκες


Με βάση της εισήγηση των συμβούλων της, η υπουργός Παιδείας προέκρινε την χρήση μάσκας σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες στα σχολεία. Η απόφαση αυτή, όπως και οι άλλες αποφάσεις του κράτους, οφείλουν να τύχουν απόλυτου σεβασμού. Επίσης, ανόητες διαδικτυακές πρωτοβουλίες για δήθεν άμεσους κινδύνους των παιδιών από την χρήση της μάσκας, είναι απόλυτα καταδικαστέες, όπως και οι εξίσου απαράδεκτες αντιεμβολιαστικές κινήσεις. Ο σεβασμός στο κράτος και τους νόμους οφείλει να είναι αυτονόητος, ειδικά σε περιόδους κρίσης.
Εξίσου αυτονόητη είναι και η υποχρέωση σε τεκμηριωμένο αντίλογο.
Ζω και εργάζομαι στην Ολλανδία, μια χώρα που ακολουθεί διαφορετική πολιτική για τις μάσκες. Η Ολλανδία είναι φυσικά μια χώρα που έχασε 10,000 σχεδόν πολίτες από την Covid-19, οπότε σίγουρα δεν αποτελεί αλάνθαστο παράδειγμα με βάση την εμπειρία από το "πρώτο κύμα", αν και η πολιτική της υπήρξε σχεδόν ταυτόσημη με την Ελλάδας σε κλείσιμο σχολείων, καταστημάτων, κτλ. Διαχρονικά, η Ολλανδία έχει μακρά παράδοση στην λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων με βάση τα επιστημονικά δεδομένα. Επίσης, έχει μια μακρά παράδοση στην ιολογία (θυμίζω ενδεικτικά το “αντίσωμα του Ρότερνταμ”) αλλά και εξαιρετικούς επιδημιολόγους, που επίσης συμβούλευσαν την δικιά τους κυβέρνηση. Και έδωσαν διαφορετικές συμβουλές. Η έμφαση της Ολλανδίας είναι στα εξής σημεία: μένετε στο σπίτι όσο πιο πολύ είναι δυνατόν, κρατάτε πάντα απόσταση ενάμισι μέτρου, συχνό και σωστό πλύσιμο χεριών, φτερνίζεστε και βήχετε στον αγκώνα σας, χρησιμοποιείτε χαρτομάντιλα, και σταματήστε τις χειραψίες.
Ναι, τίποτε για τις μάσκες. Οι μάσκες συστήνονται και είναι υποχρεωτικές μόνο στα μέσα μαζικής μεταφοράς, και τοπικά μόνον σε ιδιαίτερα πολυσύχναστους χώρους, π.χ. στην δημοφιλή εμπορική οδό Kalverstraat, την Red Light District, και τις δύο μεγάλες λαϊκές αγορές του Άμστερνταμ.
Στον χώρο εργασίας μου, το Ολλανδικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο, η χρήση της μάσκας δεν είναι ανεκτή. Ναι, καλά διαβάσατε: απαγορεύεται η χρήση της μάσκας. Γιατί; Διότι πιστεύουμε πως ο χρήστης της μάσκας συγκεντρώνεται σε αυτή, και πέραν της λάθος χρήσης από την συντριπτική πλειοψηφία όχι μόνον των ασθενών αλλά και του προσωπικού, του δημιουργεί αίσθηση ψευδούς ασφάλειας, και αυτό οδηγεί στην χαλάρωση των απαραίτητων μέτρων που εξέθεσα παραπάνω. Τόσο στο νοσοκομείο όσο και στο εργαστήριο, μάσκες χρησιμοποιούνται όπως και παλιότερα: κατά τις εξετάσεις, τα χειρουργεία, και την παρασκευή επικίνδυνων αντιδραστηρίων.
Ανεκδοτολογικά αναφέρω, ότι σε ανάρτηση μου για το θέμα στο Twitter, ένας γνωστός μου με κατακεραύνωσε πως “η μη χρήση της μάσκας ευρέως αποτελεί θεμελιώδες πρόβλημα κι απόρροια ελλιπούς παιδείας”. Συνόδευσε δε το μήνυμα του με φωτογραφία αυτού και της οικογένειας του με μάσκες στο σουπερμάρκετ: η αίσθηση ψευδούς ασφάλειας από την χρήση μάσκας τον οδηγεί να εκθέτει σε επιπλέον κίνδυνο την οικογένεια του (και τους συμπολίτες του) χωρίς κανέναν απολύτως λόγο!
Η χρήση της μάσκας ειδικά στα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά σχολεία, έχει όλα αυτά τα προβλήματα και παραπάνω: επικέντρωση στην χρήση της μάσκας και λιγότερη προσοχή στα άλλα μέτρα, λάθος χρήση από τα παιδιά που θα ακουμπάνε το πρόσωπο τους, πιθανότατα κοντινή επαφή με τους δασκάλους για να διορθώσουν τις μάσκες, κτλ. Στην καλύτερη περίπτωση, η μάσκες θα έχουν ουδέτερο τελικό αποτέλεσμα, αν όχι αρνητικό.
Η χρήση της μάσκας ειδικά στα Γυμνάσια, Λύκεια, αλλά και τα Πανεπιστήμια, έχει λιγότερα μειονεκτήματα. Αλλά και εκεί βλέπω λάθη: η μάσκα είναι πιο σημαντικό να φοριέται στα διαλείμματα όπου οι μαθητές έρχονται σε επαφή με πολλούς άλλους συμμαθητές εκτός του τμήματος τους! Εντός του τμήματος, η απόσταση από τους δασκάλους (και όχι τόσο ανάμεσα στους μαθητές) είναι το κυρίως ζητούμενο, το οποίο υποβαθμίζεται.
Στην Ολλανδία δεν γίνεται χρήση μάσκας στα Δημοτικά, και στα Γυμνάσια-Λύκεια γίνεται χρήση μόνον στους διαδρόμους: στις τάξεις σωστός αερισμός (ανοιχτά παράθυρα) και προστασία των δασκάλων και καθηγητών μέσω της αύξησης των αποστάσεων των μαθητών από την έδρα και τον πίνακα. Οι αποστάσεις ανάμεσα στους μαθητές υποχρεωτικά είναι μικρή, αλλά αυτό δεν έχει θεωρηθεί μεγάλο πρόβλημα στην παρούσα φάση (η πιθανότητα για άρρωστο ο μαθητή σε μια ομάδα 30 ατόμων είναι πολύ μικρή και ο κίνδυνος διαχειρίσιμος).
Ας μην ξεχνάμε πως αρκετά στατιστικά στοιχεία συνηγορούν πως η μετάδοση από και προς παιδιά είναι σημαντικά μικρότερη (στην Ολλανδία θεωρείται υπεύθυνη για το 0.1% των κρουσμάτων), και πως τα παιδιά και οι νέοι σπανιότατα νοσούν βαριά (καμία εισαγωγή παιδιού ή νέου μέχρι 29 ετών σε νοσοκομείο σε περίπου 4,000 συνολικά κρούσματα των τελευταίων εβδομάδων στην Ολλανδία).
Αντίθετα, η μετάδοση κατά την επίσκεψη σε γιατρό έχει παρατηρηθεί σε σαφώς μεγαλύτερο αριθμό περιπτώσεων: για αυτό και η απαίτηση για σημείωμα γιατρού για τις απουσίες στα σχολεία εκθέτει σε αχρείαστο κίνδυνο τα παιδιά, τους γιατρούς και τους άλλους επισκέπτες του ιατρείου! Εδώ ας σημειώσω πως (με βάση τα Ολλανδικά στοιχεία) όταν οι ασθενείς ανέφεραν συμπτώματα σχετιζόμενα με “κρύωμα” το 30% ήταν ακίνδυνοι ρινοϊοί και μόλις το 2% ο επάρατος κορονοϊός! Αυτό το 2% σε ένα ιατρείο θα εκθέσει στον κορονοϊό το υπόλοιπο 98% των ασθενών - και η έκθεση γίνεται και με μάσκα - ειδικά με την λάθος χρήση της που είναι συχνή.
Θα ήθελα να καλέσω τους συμβούλους του Υπουργείου να σκεφτούν ξανά τις αποφάσεις τους, και κατά πόσον αυτές είναι για το μακροπρόθεσμο συμφέρον του κοινωνικού συνόλου.
Απερίφραστα τέλος θέλω να δηλώσω ότι αν κατοικούσα στην Ελλάδα, και παρά την τεκμηριωμένη διαφωνία μου, θα εφάρμοζα τις οδηγίες της Κυβέρνησης για την χρήση μάσκας, όπως άλλωστε τις εφάρμοσα κατά την μακρά παραμονή μου στην Ελλάδα, για εμένα και τα παιδιά μου. Δεν καλώ σε απείθεια, καλώ τους αρμόδιους σε διάλογο και σε σκέψη.