Κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας υπάρχει και η πρώτη προφορική μαρτυρία για την ύπαρξη καντάδας στη Βιάννο με τη σημερινή μορφή.
Η μαρτυρία αφορά τον Μανόλη Στρατάκη, ο οποίος ανέφερε ότι το 1910 μια παρέα νέων της Βιάννου (Λεωνίδας Στρατάκης (μαντολίνο), Νίκος Στρατάκης (μαντολίνο) – θείοι του Μανόλη Στρατάκη - Μιχάλης Παπαγιαννάκης, Πέτρος Μεταξάκης, οι αδελφοί Δημοσθένης και Αλέξανδρος Ραπτόπουλος, κ.ά.) περιμένοντας με βεβαιότητα τη σύγκρουση της Γης με τον κομήτη του Χάλλεϋ γλεντά δυο μερόνυχτα με μαντολίνα. Αυτή η καντάδα ήταν δημόσια κι όχι ερωτική, με βασικό όργανο το μαντολίνο. Η ευρεία χρήση του μαντολίνου στη Βιάννο επιβεβαιώνεται και από μια φωτογραφία των «Βιαννίτικων Νέων» του 1910 από το αρχείο της Μαρίας Παπαδημητράκη (της Σταυρωτής), στην οποία απεικονίζονται επτά νέοι Βιαννίτες (τρείς όρθιοι και τέσσερεις καθισμένοι) με παραδοσιακές φορεσιές (αρχείο «Βιαννίτικων Νέων»). Οι δυο που κάθονται στα άκρα της φωτογραφίας κρατούν μαντολίνα, τα οποία φαίνεται να παίζουν. Είναι πολύ πιθανή η επιρροή των βιαννίτικων καντάδων από τις καστρινές καντάδες που γίνονταν την ίδια περίοδο με πιάνο και βιολί στο Ηράκλειο, λόγω των επαφών της κωμόπολης με την πρωτεύουσα.
Επίσης, οι νέοι Βιαννίτες, οι οποίοι στρατεύονταν και πήγαιναν στο Μικρασιατικό Μέτωπο, δεν πρόλαβαν το γλέντι με την «καθιερωμένη καντάδα του αποχαιρετισμού»., σύμφωνα με την μαρτυρία του Σ. Παπαγιαννάκη («Μια αξέχαστη εποχή για την Επαρχία Βιάννου», εφημ. Βιαννίτικα Νέα 15/2/1979). Είναι φανερό, λοιπόν, ότι τη δεκαετία του 1910 υπήρχε καντάδα στη Βιάννο, η οποία γινόταν στις προαναφερόμενες περιστάσεις, αλλά και σε γλέντια γενικότερα.
Την περίοδο του Μεσοπολέμου συνεχίστηκαν οι καντάδες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα βιαννίτικης καντάδας της περιόδου του Μεσοπολέμου ήταν η καντάδα, η οποία έγινε την παραμονή της αποκριάς του 1925 στην Άνω Βιάννο. Ο λυράρης Γεσήρ Αλής ο Ανετολιώτης, ο Μανετογιώργης με την ασκομαντούρα, ο Χρήστος με το νταούλι, ο Κοκομανώλης με το μαντολίνο και άλλοι κανταδόροι βγήκαν καντάδα μασκαρεμένοι στα σπίτια των αγαπημένων τους. Στη συνέχεια, μεθυσμένοι καθώς ήταν από τα τραταρίσματα στα σπίτια που πήγαιναν μασκαράδες, πήγαν να περάσουν το ποτάμι και παραλίγο να πνιγούν. Τελικά σώθηκαν, καθώς πρόλαβε και έπαιξε την καμπάνα ένας από την παρέα (ο Χρήστος), και έτρεξαν οι χωριανοί (Ν. Θεοδοσάκης, «Αποκρές», «Βιαννίτικα Νέα» 15/3/1984).
Νυκτερινές ερωτικές καντάδες γίνονταν και ολόκληρη την περίοδο της Κατοχής, όπως αναφέρει ο Μανόλης Στρατάκης, με βιολιστή τον Νίκο Καρτσάκη (Σαββαντωνιό) και μαντολινάρη τον Γιώργο Παπαμαστοράκη. Στις κατοχικές καντάδες συμμετείχαν ο Βαγγέλης Ηγουμενίδης (φοιτητής ιατρικής), ο Βαγγέλης Οικονομίδης (γεωπόνος), ο Αντώνης Κλειστώτης, ο Κώστας Βλαχάκης, ο Ηλίας Χλειουνάκης, ο Μανόλης Στρατάκης, ο Μανόλης Φουρναράκης, ο Νίκος Κριθαράκης, οι αδελφοί Καρνομουράκη, κ.ά. (Μ. Στρατάκης, «Αναμνήσεις της Γερμανοϊταλικής Κατοχής», «Ηχώ της Βιάννου» Μάρτιος 2011).
Βιβλιογραφία
Αλιγιζάκης Α., Βιαννίτικα Πολιτισμικά Σκιρτήματα τον 20ο και 21ο αιώνα,
