Χαρίζοντας απλόχερα το βλέμμα σ’ένα παλαιό, μοναχικό, πετρόκτιστο, μοναστήρι ή εκκλησάκι της Κρήτης και επί του προκειμένου της Νότιας Κρήτης, στο Καστρί Χόνδρου, σου δίνεται η αφορμή για ένα ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο.
Για ένα ταξίδι, όπου κάθε πελεκημένη πέτρα, κάθε ανάγλυφο υπέρθυρο, σπάραγμα τοιχογραφίας, ξυλόγλυπτης επιφάνειας, τέμπλου ή κάποιου αρχαίου μαρμάρου, ζωντανεύει μνήμες συνυφασμένες με τη θρησκευτική, κοινωνική και πολιτισμική ζωή του γύρο τόπου και του ανθρώπινου δυναμικού του. Συνάμα ξυπνούν θύμισες, από περιπέτειες και ταλαιπωρίες τής Κρήτης, που ξετυλίγουν την Ιστορία και την Παράδοσή της σε βάθος χρόνου.
Στο νησί μας υπήρχαν μοναστήρια από την Πρώτη Βυζαντινή Περίοδο, ιδρύθηκαν πολλά επί Ενετοκρατίας, αλλά αρκετά καταστράφηκαν ή ερήμωσαν επί Τουρκοκρατίας ή σε ταραχώδεις εποχές. Κάποια συνεχίζουν να αποτελούν ζωτικούς πυρήνες. Όμως, σε κάποια άλλα, συμβαίνει να υπάρχει, τώρα πια, ως μοναδική μαρτυρία της προΰπαρξής τους, μοναχά, κάποιο μικροτοπωνύμιο και η πιθανή μνήμη ντόπιων. Στην έρευνα και καταγραφή τοπωνυμίων στο βιβλίο «Τοπωνύμια Κρήτης-Σεργιάνι στη Βιάννο», αναφέρομαι σε σχετικές περιπτώσεις π.χ. Στσι Καλογέρους, Στα Κελιά, Στην Πανωκκλησά κ.λ.π.
Αξίζει να εστιάσομε άμεσα το ενδιαφέρον και την προσοχή μας, ειδικά η πολιτεία και οι αρμόδιοι φορείς, στα παλιά πετρόκτιστα, εκκλησάκια, που έχουν εναπομείνει μισοερειπωμένα ή έχουν δεχτεί λανθασμένες επεμβάσεις, όπως τοιχογραφίες ασβεστωμένες, πέτρινες επιφάνειες, που ενώ το καλέμι που τις σμίλεψε ανήκε σε παραδοσιακούς τεχνίτες, τις ξερίζωσαν για να προσθέσουν μπετόν κ.λ.π.
Κινδυνεύουν να καταρρεύσουν παλαιά εκκλησάκια της υπαίθρου, για τα οποία η Ιστορία με την Παράδοση έχει πλέξει μύθους, τα θέλει να έχουν χτιστεί με γάλα, αντί νερό, από νηστικούς μαστόρους και που κάποτε ήταν τόποι συγκέντρωσης, κοινωνίας των συγχωριανών κι όχι μόνο, χώροι παιδείας, αγώνων, αλλά και χαρούμενων πανηγυριών ή κρυψώνες σε δύσκολα χρόνια. Ίσως, με έγκαιρη επέμβαση να προλάβουμε την ολοσχερή εξαφάνιση αυτής της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, που κομίζουν ανά τους αιώνες. Η φυσική φθορά του χρόνου, δικαιολογείται, αλλά η αδιαφορία μας για τη συντήρησή τους είναι απαράδεκτη και θα αποβεί ο πιο βάρβαρος εχθρός. Δεν επιτρέπεται πια τακτική αδράνειας και μάλιστα την εποχή που συζητάμε για ανάδειξη των μνημείων μας και για εκκλησιαστικό τουρισμό.
Ελπίζω και εύχομαι τα δύο ιερά και ιστορικά μνημεία, το πετρόκτιστο μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου και το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, στο Καστρί Χόνδρου του Δήμου Βιάννου, να τύχουν της ευαισθησίας των αρμοδίων φορέων και η πολιτική βούληση να επενδύσει για τη συντήρησή τους, την ανάδειξη και γενικά να νοιαστεί άμεσα για τη σωτηρία τους. Διότι ότι δεν κατάφεραν οι κάθε λογής επιδρομείς θα το καταφέρει η αδιαφορία μας.
Ας θυμηθούμε και τα λόγια, λίγο παραφρασμένα, από ένα κρητικό ρητό.
«Την τύχη του κάθε λαός την κάνει μοναχός του
κι όσα του κάνει η αδιαφορία του δεν του τα κάνει οχτρός του.»
*Κεντρική φωτογραφία: Άγιος Γεώργιος Βαγιωνίτης (Σύλλογος Απανταχού Χονδριγιαννών)
2η Φωτογραφία: Άγιος Δημήτριος Γαλακτόκτιστος (Αντώνης Ε. Στιβακτάκης)
Το κείμενο έχει δημοσιευτεί στην "Ηχώ της Βιάννου"
