Οι γυναίκες αυτές μοιάζουν με πρόσωπα αρχαίας τραγωδίας

Ο λαός μας υπέφερε από την πείνα, τις εκτελέσεις, τα βασανιστήρια, τις στερήσεις, τις ασθένειες. Κι όμως, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας έμειναν ατιμώρητα

Η περίοδος της ναζιστικής κατοχής στην Κρήτη άφησε τα σημάδια της, πάνω στο πρόσωπο της Κρήτη. Μας χάραξε όλους μας με μνήμες που επαναδιαμόρφωσαν τη συλλογική μας ταυτότητα κι ανέδειξαν εκ νέου την σύμφυτη με το ελληνικό έθνος και το λαό μας αγωνιστικότητα και αγάπη για την ελευθερία και την εθνική ανεξαρτησία.

Ο κρητικός λαός δεν έσκυψε το κεφάλι στη βαρβαρότητα του ναζισμού. Αντιστάθηκε γενναία στη Μάχη της Κρήτης και με τον ηρωισμό και το αίμα του, που πότισε απλόχερα την κρητική γη άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην παγκόσμια ιστορία: αυτό της λαϊκής συμμετοχής στον αγώνα για την απόκρουση του ναζισμού. Αντιπάλεψε με σθένος και θυσίες τους κατακτητές από την πρώτη μέχρι την τελευταία μέρα της Κατοχής. εκεί που άλλοι δείλιασαν ή συνεργάστηκαν με το Γ’ Ράιχ και τον Άξονα ο ελληνικός λαός πρωτοστάτησε στην Αντίσταση και τη Θυσία. Αντίσταση και Θυσία για να απαλλαγεί ο πλανήτης ολόκληρος από τη φρίκη του ναζισμού. Για να απελευθερωθεί η Ελλάδα αλλά και η ίδια η Γερμανία, να μην το ξεχνάμε αυτό, από τον χιτλερικό εφιάλτη!

Και πληρώσαμε βαρύτατο τίμημα. Το αποτύπωμα της κτηνωδίας έμεινε χαραγμένο στους εκατοντάδες χιλιάδες τάφους των θυμάτων, στα πρόωρα γηρασμένα πρόσωπα των επιζώντων, στα μαύρα ρούχα των γυναικών, στα καμένα χωριά, στα λημέρια, στα ριζίτικα, στις μαρτυρίες. Στις ίδιες τις επιγραφές που άφησαν οι κατακτητές. Μα πάνω απ’ όλα στην καρδιά και το μυαλό των ανθρώπων. Σφράγισε ανεξίτηλα τη ζωή τους, και ιδίως των παιδιών, που γνώρισαν τη σκληρότητα από τα πιο τρυφερά τους χρόνια.

Κάνδανος, Κοντομαρί, Σέλινο, Κεραμιά κι Αλικιανός, χωριά του Κέντρους, Βορίζα, Σοκαράς, Μαγαρικάρι, Καμάρες, Δαμάστα, Σάρχος, Σκούρβουλα και Ανώγεια, επαρχία Βιάννου κι Ιεράπετρας, όλοι οι τόποι μαρτυρίων έχουν να πουν τις δικές τους ιστορίες για αυτά που έζησαν οι άνθρωποι στα χέρια των ναζί κατακτητών. Με πρόσωπα αρχαίας τραγωδίας μοιάζουν οι γυναίκες όλης της Κρήτης, όλης της Ελλάδας, που τις σημάδεψε η θλίψη και ο πόνος. Ο λαός μας υπέφερε από την πείνα, τις εκτελέσεις, τα βασανιστήρια, τις στερήσεις, τις ασθένειες. Κι όμως, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας έμειναν ατιμώρητα. Τα θύματα αδικαίωτα! Και σήμερα κάποιοι θέλουν να ξαναγράψουν την ιστορία.

78 χρόνια μετά, από τον μαύρο Σεπτέμβρη του 1943 και το φοβερό Ολοκαύτωμα της επαρχίας Βιάννου, ακούμε μέσα μας κρυστάλλινη και δυνατή τη φωνή του χρέους και της δημοκρατικής και πατριωτικής συνείδησης, που μας καλεί να υποκλιθούμε και να αποδώσουμε φόρο τιμής και σεβασμού, να θυμηθούμε και να διατηρήσουμε ζωντανή τη μνήμη των 461 εκτελεσθέντων πολιτών της Βιάννου, των χιλιάδων θυμάτων σε όλη την Ελλάδα. Των απλών, καθημερινών ανθρώπων που δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ από τα γερμανικά στρατεύματα Κατοχής. Ανάμεσά τους έγκυες γυναίκες, μικρά παιδιά, ανήμποροι γέροντες. Των ηρωικών επιζώντων, που στερήθηκαν τα μέσα της επιβίωσής τους και έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.

Για εμάς, τα παιδιά της Κατοχής, η ζωή μας ήταν ένας ατέλειωτος Γολγοθάς. Θυμάμαι τις αγωνιώδεις προσπάθειες της συγχωρεμένης της χήρας μάνας μου, της Δέσποινας, να βρει κάτι να μας δώσει να φάμε για να μην κοιμηθούμε τελείως νηστικοί. Πότε λίγες ελιές, πότε λίγα χαρούπια κι αυτό ήταν όλο. Κι όταν μας έβαζε για ύπνο, εμένα και τους μεγαλύτερους αδελφούς μου, τον Χρύσανθο και τον Γιάννη, περίμενε να κοιμηθούμε και μετά έκλαιγε όλη τη νύχτα από τον πόνο και την απόγνωσή της πώς θα ζήσει τα παιδιά της.

Θυμάμαι τον αδελφό μου τον Χρύσανθο που ενηλικιώθηκε βίαια, μπήκε στη σκληρή βιοπάλη στα 11 του χρόνια, νίκησε όλες τις δυσκολίες κι έγινε πατέρας κι αδελφός, πριν γίνει καν έφηβος, για να μας προστατέψει. Τον αδελφό μου Γιάννη, που μετά την Κατοχή περπατούσε πολλά χιλιόμετρα χωρίς παπούτσια, χωρίς παλτό, χωρίς βιβλία, νηστικός και ταλαιπωρημένος για να πάει από το χωριό μας, τ’ Αμιρά, στο Γυμνάσιο της Βιάννου. Θυμάμαι και τον εαυτό μου, που μικρό παιδί των πρώτων τάξεων του δημοτικού έγινα πλανόδιος μικροέμπορος για να επιβιώσω και να στηρίξω την οικογένειά μου. Ανάλογη ήταν η μοίρα όλων των συνομήλικών μου.

Έχουμε αναλογιστεί πόσα και πόσα ορφανά αποχωρίστηκαν βίαια από τις ρίζες τους και πήγαν σε οικοτροφεία, άλλες οικογένειες ή ξενιτεύτηκαν; Σκέφτεστε τον πόνο και την οδύνη, το καθημερινό μαρτύριο όσων αναγκάστηκαν να πάνε να δουλέψουν σκληρά στις φάμπρικες της Γερμανίας, τη χώρα των σφαγέων των γονιών τους;

Τον αγώνα που έκαναν οι ηρωίδες γυναίκες για να σώσουν τα παιδιά τους από τον ναζιστικό όλεθρο, από την πείνα και να τα αναθρέψουν με δημοκρατικές αρχές και αξίες;

Σήμερα, κι ενώ η γερμανική κυβέρνηση παραμένει αδυσώπητα σκληρή έναντι της Ελλάδας και προσπαθεί, με απύθμενη αλαζονεία και σκληρότητα απέναντι στα θύματα του Γ΄ Ράιχ, να ενταφιάσει το μέγα ηθικό ζήτημα των ανεκπλήρωτων υποχρεώσεών της προς τη χώρα μας από την περίοδο της Κατοχής, εμείς επιμένουμε να αγωνιζόμαστε για Δικαιοσύνη κι Αποζημίωση! Ένας αγώνας με πολλαπλό περιεχόμενο: σηματοδοτεί την ανάγκη δικαίωσης της Αντίστασης και της θυσίας του ελληνικού λαού. Υπεράσπισης της ιστορικής μνήμης. Αλλά και απόκρουσης του ναζισμού, που τολμά σήμερα, εποχή κρίσης και λιτότητας να ξανασηκώνει κεφάλι στην Ελλάδα και τη Γερμανία αλλά και σ’ όλη την Ευρώπη!

Να γίνει σε όλους σαφές: είναι ο μόνος τρόπος για να απαλλαγεί η σύγχρονη, δημοκρατική Γερμανία από το Άγος των εγκλημάτων της ναζιστικής Γερμανίας είναι η απόδοση των γερμανικών οφειλών.

Συγχαίρω τον ΔΙΑΒΑΤΗ για την πρωτοβουλία του και την εξαιρετική εκδήλωση, την οποία έχουμε την τιμή να συνδιοργανώνουμε. Και χαίρομαι ιδιαιτέρως που είναι εδώ όλες οι δυνάμεις της Βιάννου και της Κρήτης, ενωμένες σε ένα κοινό σκοπό.

Δεν υποχωρούμε αν δεν δικαιωθούμε!

*Πρόκειται για την ομιλία του Αριστομένη Α. Συγγελάκη στη σημερινή εκδήλωση του "Διαβάτη" στην Αθήνα