Το κάλιο, ως θρεπτικό στοιχείο, παίζει καθοριστικό ρόλο στη θρέψη της ελιάς.
Επιδρά σημαντικά στη βλάστηση και κυρίως στην καρποφορία του δέντρου.
Η επίδραση του καλίου εντοπίζεται στα παρακάτω:
1) Αυξάνει τη φωτοσυνθετική δραστηριότητα του δέντρου και διευκολύνει τη μεταφορά των προϊόντων της φωτοσύνθεσης από τα φύλλα προς τους διάφορους ιστούς. Έτσι, αυξάνεται σημαντικά η ικανότητα της ελιάς να δημιουργεί νέα βλάστηση και, προ πάντων, ενισχύεται η τροφοδοσία των αναπτυσσόμενων καρπών της ελιάς με πολύτιμες αποθησαυριστικές ουσίες κατά τους κρίσιμους μήνες Αύγουστο, Σεπτέμβριο, Οκτώβριο.
2) Ρυθμίζει σε μεγάλο βαθμό τη σύνθεση των πρωτεϊνών και τη σύνθεση των υδατανθράκων μεγάλου μοριακού βάρους, ενεργοποιεί πάρα πολλές ενζυματικές αντιδράσεις, προάγει και αυξάνει τη σημαντικότατη διεργασία της ελαιοποίησης του ελαιοκάρπου.
3) Έχει τεράστια σημασία για το μεταβολισμό της ελιάς. Η σπουδαιότητα της δράσης του καλίου καταφαίνεται από τη δυσκολία αντικατάστασής του με άλλα κατιόντα και τη μεγάλη ανοδική και καθοδική κινητικότητά του εντός του δέντρου.
4) Ρυθμίζει θετικά το υδατικό ισοζύγιο των ελαιοδέντρων. Η συμμετοχή του στις διάφορες βιολογικές διεργασίες και η μεγάλη του κινητικότητα συμβάλλουν στη γρήγορη αλλαγή της ωσμωτικής πίεσης με το κατάλληλο άνοιγμα και κλείσιμο των στοματίων των φύλλων. Αυτό έχει μεγάλη σημασία σε χρονιές με λίγες βροχοπτώσεις ή σε περιόδους μεγάλης ξηρασίας, γιατί τότε η επάρκεια των ελαιοδέντρων σε κάλιο τα κάνει ικανά να αντιμετωπίσουν με τον καλύτερο τρόπο τις υψηλές θερμοκρασίες και να ανταπεξέλθουν στο στρες της ξηρασίας.
5 ) Αυξάνει την αντοχή των ελαιοδέντρων όχι μόνο στην ξηρασία και τον καύσωνα αλλά και στις διάφορες ασθένειες και προσβολές από έντομα.
ΕΛΛΕΙΨΗ Ή ΤΡΟΦΟΠΕΝΙΑ ΚΑΛΙΟΥ
H έλλειψη ή τροφοπενία καλίου εκδηλώνεται στα φύλλα της ελιάς με χλώρωση, που συνοδεύεται από ξήρανση της κορυφής των φύλλων.
Στην νέα βλάστηση η χλώρωση εμφανίζεται συνήθως το φθινόπωρο στα κατώτερα φύλλα αυτής. Η χλώρωση ξεκινά από την κορυφή του ελάσματος του φύλλου και καταλαμβάνει ολόκληρη την επιφάνειά του ή το μεγαλύτερο μέρος αυτού, για να ακολουθήσει η ξήρανση της κορυφής του φύλλου. Η χλώρωση έχει απόχρωση ορειχάλκινη και η μετάβαση από το χλωρωτικό προς το πράσινο μέρος του φύλλου γίνεται βαθμιαία, με αποτέλεσμα να μην παρατηρείται σαφής διαχωριστική γραμμή μεταξύ των πράσινων και χλωρωτικών ιστών του φύλλου.
Πολλές φορές τα συμπτώματα εμφανίζονται σε έναν ή δύο κλάδους του δέντρου και το υπόλοιπο δέντρο δείχνει να είναι φυσιολογικό. Γι’ αυτό το λόγο, για την ακριβή διάγνωση της τροφοπενίας ή έλλειψης καλίου, η οποία πολλές φορές συγχέεται με άλλες τροφοπενιακές καταστάσεις, χρειάζεται ενδελεχής και εξειδικευμένη παρατήρηση των φύλλων, των κλαδιών ή και των δέντρων επί τόπου στο χωράφι.
Επίσης η έντονη έλλειψη καλίου, πέραν της χλώρωσης των φύλλων, προκαλεί περιορισμό του μήκους της βλάστησης, μικροφυλλία, πρώιμη φυλλόπτωση, δραστική μείωση της παραγωγικότητας των δέντρων και, κυρίως, μείωση της ελαιοπεριεκτικότητας των καρπών και της τελικής απόδοσης σε λάδι.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΡΟΦΟΠΕΝΙΑΣ ΚΑΛΙΟΥ
Η διάγνωση της τροφοπενίας καλίου μπορεί να γίνει με εξειδικευμένη και λεπτομερή παρατήρηση των φύλλων ή των κλάδων ή των δέντρων πολλές φορές επί τόπου στο ελαιόφυτο από έμπειρους γεωπόνους, ώστε να μην υπάρξει λάθος εκτίμηση ή σύγχυση με άλλες τροφοπενιακές καταστάσεις ή ασθένειες.
Επίσης η χημική ανάλυση του εδάφους της ελαιοφυτείας σε τακτά χρονικά διαστήματα μπορεί να δείξει τα αποθέματα του καλίου στο έδαφος.
Η ανάλυση όμως του εδάφους δε μπορεί να δείξει το ποσοστό διαθεσιμότητας και την ικανότητα του συγκεκριμένου θρεπτικού στοιχείου να απορροφάται και να προσλαμβάνεται από το ριζικό σύστημα της ελιάς. Η προσεκτική και επιστημονική ανάγνωση της ανάλυσης εδάφους, όμως, καθώς και η σύγκριση και συνυπολογισμός όλων των παραμέτρων της, μπορούν να οδηγήσουν έναν έμπειρο γεωπόνο σε ένα ασφαλές και σίγουρο συμπέρασμα.
Σήμερα βέβαια θεωρείται ότι η πιο ασφαλής και σίγουρη ανάλυση για την θρεπτική κατάσταση και την υγεία των ελαιοδέντρων είναι η Φυλλοδιαγνωστική (χημική ανάλυση των φύλλων της ελιάς). Και οι δύο παραπάνω αναλύσεις μπορούν να γίνουν σε εξειδικευμένα Γεωπονικά εργαστήρια.
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΚΑΛΙΟΥΧΟΥ ΛΙΠΑΝΣΗΣ
Η ποσότητα της καλιούχου λίπανσης, ο χρόνος εφαρμογής της και το είδος του καλιούχου λιπάσματος που θα χρησιμοποιηθεί εξαρτώνται από πολλούς σημαντικούς παράγοντες, όπως η ηλικία των ελαιοδέντρων, το υψόμετρο (εάν το ελαιόφυτο είναι ορεινό, πεδινό ή σε παράκτια ζώνη), η κλίση του εδάφους, η μηχανική και χημική σύσταση του εδάφους, το ύψος των βροχοπτώσεων, η δυνατότητα άρδευσης, η ύπαρξη πολύ θερμών περιόδων (καύσωνες), η πυκνότητα φύτευσης των δέντρων, το είδος του κλαδέματος και το μέγεθος της αναμενόμενης παραγωγής, ώστε να γίνεται η κατάλληλη εφαρμογή στον κατάλληλο χρόνο.
Ιδιαίτερα μάλιστα σε ελαιοκομικές περιοχές που χαρακτηρίζονται από χαμηλές βροχοπτώσεις και μακρά περίοδο υψηλών θερμοκρασιών το καλοκαίρι, αλλά με δυνατότητα στοιχειώδους άρδευσης κατά τους θερινούς μήνες, όπως συμβαίνει με τα ελαιόφυτα της περιοχής του Δήμου Βιάννου, η εφαρμογή καλιούχου λίπανσης έχει πολύ θετικά αποτελέσματα.
Συγκεκριμένα τα καλύτερα αποτελέσματα δίνονται όταν η καλιούχος λίπανση εφαρμόζεται σε αρδευόμενους ελαιώνες τη χρονική στιγμή πήξεως του πυρήνα του ελαιοκάρπου και δύο μήνες αργότερα.
Με αυτό τον τρόπο εξασφαλίζεται: α) αύξηση της παραγωγικότητας της ελιάς, β) αύξηση της ελαιοποίησης και της απόδοσης του καρπού σε ελαιόλαδο, γ) αύξηση της φθινοπωρινής βλάστησης του δέντρου που σημαίνει ότι και τον επόμενο χρόνο η ελιά θα καρπίσει (δε θα χάσει χρονιά), δ) ενίσχυση της αντοχής της ελιάς στην ξηρασία και στον καύσωνα, γιατί μπορεί και χρησιμοποιεί πιο αποτελεσματικά και το ελάχιστο νερό που έχει στη διάθεσή της.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η επιλογή του κατάλληλου και πιο αποτελεσματικού καλιούχου λιπάσματος, η συνιστώμενη δόση λίπανσης ανά δέντρο και η πλέον κατάλληλη χρονική στιγμή για την εφαρμογή της να ορίζονται αποκλειστικά και μόνο από υπεύθυνο γεωπόνο, που παρακολουθεί στην πράξη την καλλιέργεια και γνωρίζει σε βάθος, επιβλέπει και προτείνει τις κατάλληλες λύσεις, με τον κατάλληλο τρόπο, στην κατάλληλη χρονική στιγμή.
