Η Αγία Πελαγία των Βιαννιτών
Οι κάτοικοι της Άνω Βιάννου, ιδιαίτερα παλαιότερα, είχαν μια ιδιαίτερη σχέση με τον Ιερό Ναό της Αγίας Πελαγίας, ο οποίος εορτάζει σήμερα
Ο ναός βρίσκεται σ'ένα σημείο που κάποτε έσφυζε από ζωή, πάνω από του Άι Γιωργιού τη Σκάλα, και πάνω από όμορφα σοκάκια του χωριού.
Όπως αναφέρει το cretanbeaches.gr, ο ναός χρονολογείται στον 14ο αιώνα και φέρει εξαιρετικές τοιχογραφίες του 1360 (χρονολογία που αναγράφεται στην είσοδο) από τους αδερφούς Νικολέτο και Κώστα Μακρή. Οι συνθέσεις χαρακτηρίζονται από τη γραμμικότητα στις μορφές και μαρτυρούν μια συντηρητική λαϊκή τέχνη.
Το εικονογραφικό πρόγραμμα φέρει εκτός από τις συνήθεις ευαγγελικές σκηνές, τρεις σκηνές του κύκλου της Αγίας Πελαγίας στο θόλο (η αγία μοιράζει τα υπάρχοντά της, οι Πειρασμοί της Αγίας Πελαγίας και η Αγία Μονάζουσα). Στην ίδια μεριά απεικονίζεται νεαρός οργανοπαίχτης με λαούτο που προφανώς σχετίζεται με το επάγγελμα της θεατρίνας που ήταν η Αγία Πελαγία. Στο κατώτερο τμήμα του βόρειου τοίχου εικονίζεται, ανάμεσα σε άλλους αγίους, ο Άγιος Βαρθολομαίος κρατώντας ριγμένο στον αριστερό του ώμο το δέρμα του, αφού σύμφωνα με το βίο του δειροτομήθηκε.
Ανάμεσα στις τοιχογραφίες ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι σκηνές της Δευτέρας Παρουσίας με κολασμένους, αλλά και των έφιππων Αγίων απέναντι από την είσοδο.
Οι πανέμορφες τοιχογραφίες, έχουν υποστεί βανδαλισμούς επί τουρκοκρατίας, όπως για παράδειγμα τα σκαλισμένα μάτια στις μορφές των Αγίων.
Φωτογραφίες: Λευτέρης Σπανάκης, cretanbeahes.gr(τοιχογραφίες)