Τα Βερβελάκια στη Βιάννο, τα Δεσποτάκια στο Κακόπετρο...
15/09/2025
Σαν χθες στη μαρτυρική Βιάννο Ηρακλείου 14 Σεπτεμβρίου του 1943.
Ο Συνταγματάρχης Χανς Μπέτμαν, Διοικητής του 65ου Συντάγματος της 22ης Μεραρχίας Πεζικού της Βρέμης με έδρα το Ηράκλειο. "Καταστρέψετε την επαρχία Βιάννου, εκτελέσετε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες που είναι πάνω από 16 ετών και όλους όσους συλλαμβάνονται.
"Υπό τις εντολές του, οι άνδρες του άφησαν στο πέρασμά τους.401 επιβεβαιωμένα θύματα στον άμαχο πληθυσμό.
Είκοσι από τα θύματα ήταν γυναίκες, δεκαεπτά ήταν παιδιά.
Το μικρότερο θύμα ήταν αγέννητο και βρισκόταν στην κοιλιά της 19χρονης Κατερίνας Παπαδημητροπούλου, η οποία ήταν 8 μηνών έγκυος, όταν την ξεκοίλιαζαν οι Ναζί με μια ξιφολόγχη. Ο γηραιότερος ήταν 96 ετών ...
Από όλη τη τραγωδία,αυτή της οικογένειας Βερβελάκη συγκλονίζει...
Στη περιγραφή του ο Νίκος Καζαντζάκης κατά τις επισκέψεις του στους μαρτυρικούς τόπους της Μεγαλονήσου (Κάνδανο, Κακόπετρο ...) για την “Έκθεση της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως Ωμοτήτων στην Κρήτη”, αποκαλύπτει:
"Εις το αγρόκτημά του Αργουλίδα είχε καταφύγει ο εκ του χ. Κεφαλοβρύσι Βερβελάκης μετά των 3 τέκνων του, Στυλιανού ετ. 12, Μαρίας ετ. 8, και Ευαγγελίας ετ. 6. Ο πατήρ βλέπων τους Γερμανούς να πλησιάζουν (14/9) απεμακρύνθη από το αγρόκτημα και εκρύβη εντός σχοίνου, οπόθεν ηδύνατο να παρακολουθήση τα συμβαίνοντα.
Οι Γερμανοί εισελθόντες εις τον οικίσκον του κτήματος ευρόντες σακκίδια (βούργιες) πολλά με τρόφιμα, ανήκοντα εις τους φεύγοντας κατοίκους, υποψιάσθησαν ότι ταύτα προορίζονται δια τους αντάρτας.
Τότε συνέλαβον τα εγκαταλελειμμένα παιδιά και ήρχισαν να τα βασανίζουν, δια να προβούν εις αποκαλύψεις· τα ωδήγησαν έξω, εχαράκωσαν με την ξιφολόγχην τα μάγουλά των και τας κνήμας των, τα εκέντησαν εις τα πέλματα και επειδή εκείνα δεν είχον τι να μαρτυρήσουν, τους απέσπασαν τα δόντια με την ξιφολόγχην και τέλος τα έσφαξαν δι αυτής· έπειτα τα εξήπλωσαν επί του τοίχου του κτήματος με κρεμασμένας τας κεφαλάς”.
Στη φωτογραφία ο Μπέτμαν εικονίζεται με τον υποδιοικητή του αντισυνταγματάρχη Μάρτενς στη περιοχή της Βιάννου.
Κανείς από τους δύο δεν διώχθηκε για το έγκλημα.
Στην έγχρωμη φωτογραφία ο Μπέτμαν σε συνεστίαση αξιωματικών της μεταπολεμικής Μπούντεσβερ τη δεκαετία του 1970.
Η καταστροφή της επαρχίας Βιάννου αποτελεί το δεύτερο σε μαζικότητα έγκλημα που διέπραξε ο γερμανικός στρατός στην Ελλάδα μετά από αυτό στα Καλάβρυτα.
Η γριά Συγγελάκαινα στ’ Αμιρά θρήνησε τον άντρα της και τέσσερις γιους της.
Η οικογένεια Βερυκοκάκη θρήνησε 17 μέλη της.
Η οικογένεια Ραπτάκη 12 συγγενείς εξ αίματος και 10 γαμβρούς.
Η οικογένεια Ηλιάκη 10 αδερφούς και εξαδέλφους.
Τρεις αδελφούς Βασιλάκη.
Η Μαρία Γ. Χαλκιαδάκη έχασε τον άνδρα της, τον πεθερό της, τον κουνιάδο της, δύο πρώτους θείους της και έξη πρώτα ξαδέλφια.
Ο Ματθαίος Χρηστάκης ή Σύλλας στήθηκε στη γραμμή μαζί με δύο γιους του και τέσσερις γαμβρούς του.
Η Χατζάκαινα στον Άγιο Βασίλειο έχασε τον άντρα της, το γιο της και τον γαμβρό της.
Σκοτωμένη στα χωράφια του Λουτρακίου η Ζαχαρένια Ρηνάκη με το 6 μηνών μωρό στην αγκαλιά της κρεμασμένο στο βυζί της και δίπλα η μάνα της και η πεθερά της σκοτωμένες και αυτές.
Πέντε νεκρούς θρήνησε και η οικογένεια Δημητριανάκη από τα Γδόχια. Δεκάδες τα σπίτια με δύο νεκρούς.
"Τρία παιδιά σκοτώσανε εις το Κεφαλοβρύσι,
η απονιά των Γερμανών είναι παρά τη φύση,
πως δεν εμαρτυρούσανε πού είναι ο μπαμπάς τους
τις σάρκες τους εκόβανε γουλιές με τα σπαθιά τους.
Οι αιμοβόροι Γερμανοί που δεν τα λυπήθηκαν,
κομμάτια κόβαν τα παιδιά, ώσπου νεκρά τ’ αφήκαν..."
