Σαν σήμερα το 1986 συνέβη ένα από τα μεγαλύτερα δυστυχήματα όλων των εποχών, αυτό στο Τσέρνομπιλ τα ξημερώματα της 26 Απριλίου του 1986, μετά από ένα πείραμα των εργαζομένων στον πυρηνικό σταθμό «Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν».
Το πείραμα αφορούσε μέτρα ασφάλειας και στα πλαίσια του οι τεχνικοί έκλεισαν τα αυτόματα συστήματα ρύθμισης ισχύος της τέταρτης μονάδας του σταθμού καθώς και τα συστήματα ασφαλείας, αφήνοντας ωστόσο τον αντιδραστήρα να λειτουργεί με το 7% της ισχύος του.
Το χρονικό και η συγκάλυψη
Κάπου στη 1:23 το πρωί τα πράγματα άρχισαν να περιπλέκονται, καθώς η αλυσιδωτή αντίδραση στον τέταρτο αντιδραστήρα προκάλεσε διαδοχικές εκρήξεις, οι οποίες τίναξαν στον αέρα το ατσάλινο κάλυμμα του αντιδραστήρα, βάρους χιλίων τόνων.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να σκορπιστούν στον αέρα τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού και να μεταφέρεται γρήγορα στις γύρο περιοχές.
Όταν έγινε αντιληπτή η έκταση της καταστροφής οι σοβιετικοί απαίτησαν μυστικότητα με την KGB να κόβει ακόμη και τα τηλέφωνα στην γειτονική πόλη Πριπιάτ, ώστε να μην ειδοποιηθούν οι πολίτες από τους εργαζομένους τι έχει συμβεί.
Τελικά μετά από 32 ολόκληρες ώρες έδωσαν την εντολή για την εκκένωση της πόλης με την ραδιενεργή ζημιά να έχει ήδη συμβεί, με αρκετούς πολίτες όμως να έχουν καταλάβει ότι δεν πήγαινε καλά.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης πως βρισκόμαστε στον ψυχρό πόλεμο, με τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να θέλει να έχει ένα πρόσωπο μεταρρυθμιστή αλλά και ενός ηγέτη που σκοπεύει στην συνομιλία με τη δύση και όχι στην απομόνωση της ΕΣΣΔ. Όμως αρκετοί μέσα στο Κομμουνιστικό Κόμμα δεν θέλουν να φανεί ότι η Ένωση είναι αδύναμη και παίρνουν αυτή την απόφαση.
Πώς γίνεται να μείνει μια τέτοια καταστροφή στην αφάνεια, όταν μάλιστα επηρεάζει και τις γειτονικές χώρες;
Σχεδόν τρία 24ωρα μετά το ατύχημα χωρίς κάποια ανακοίνωση να έχει εκδοθεί από τη Μόσχα, οι Σουηδικοί σταθμοί παρατήρησης άρχισαν να καταγράφουν υψηλά επίπεδα ραδιενέργειας και απαίτησαν εξηγήσεις. Μετά από μερικές ώρες το υπουργικό συμβούλιο παραδέχθηκε ότι σκοτώθηκαν δύο άτομα και πως ένα τμήμα του αντιδραστήρα καταστράφηκε μετά από «μικρό ατύχημα» που συνέβη στο Τσέρνομπιλ, με την αλήθεια όμως να έχει γίνει γνωστή στη δύση που μεταδίδει τι έχει συμβεί.
Οι επιπτώσεις
Επί δέκα ημέρες, τα φλεγόμενα πυρηνικά καύσιμα απελευθέρωναν στην ατμόσφαιρα εκατομμύρια ραδιενεργά στοιχεία, σε ποσότητα που αντιστοιχεί σε 200 βόμβες σαν αυτή της Χιροσίμα. Ραδιενεργός σκόνη απλώθηκε πάνω από την Ευρώπη και μέχρι το Βόρειο Πόλο. Χρειάστηκαν 7.000 τόνοι μετάλλου και 400.000 κυβικά μέτρα σιδηροπαγούς σκυροδέματος, προκειμένου να θαφτούν οι εκατοντάδες τόνοι πυρηνικών καυσίμων και ραδιενεργών συντριμμιών μέσα σε μια σαρκοφάγο.
Επισήμως, 31 άνθρωποι πέθαναν λίγο μετά την έκρηξη. Όμως, από το 1986 έως σήμερα έχουν χάσει τη ζωή τους περισσότεροι από 25.000 στρατιώτες και πολίτες από την Ουκρανία, τη Ρωσία, τη Λευκορωσία και άλλες Δημοκρατίες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, οι οποίοι εστάλησαν στις εργασίες αποκατάστασης του σταθμού. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περίπου 8,4 εκατομμύρια άνθρωποι στις τρεις αυτές χώρες έχουν εκτεθεί στη ραδιενέργεια, από την οποία έχει μολυνθεί έκταση 150.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ίση με τη μισή έκταση της Ιταλίας. Τετρακόσιες χιλιάδες άνθρωποι εγκατέλειψαν τις εστίες τους, αλλά περίπου 6 εκατομμύρια εξακολουθούν να ζουν σε μολυσμένες ζώνες.
Ο λόγος του ατυχήματος
Μέχρι και σήμερα δεν έχει δοθεί σαφής απάντηση στους λόγους που συνέβη αυτή η τραγωδία. Πάντως μετά από αρκετές έρευνες η επικρατούσα άποψη είναι ότι σημαντικό ρόλο έπαιξε μία σειρά αλυσιδωτών παραγόντων, όπως τα ανεπαρκή συστήματα ασφαλείας και προστασίας του αντιδραστήρα, καθώς και οι λανθασμένοι χειρισμοί (ίσως και χωρίς σχετική εξουσιοδότηση) των ελλιπώς καταρτισμένων εργαζομένων. Αίτια που δικαιολογούν ίσως την αρχική προσπάθεια για συγκάλυψη του γεγονότος από τους Σοβιετικούς, καθώς δείχνει την αδυναμία του κράτους αλλά και την αναξιοκρατία που επικρατούσε.
Το τέλος
Το μοιραίο εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ έκλεισε οριστικά το Δεκέμβριο του 2000, ύστερα από διεθνείς πιέσεις που δέχθηκε η κυβέρνηση της Ουκρανίας και υπό το φόβο νέων πιθανών εκρήξεων στους πεπαλαιωμένους αντιδραστήρες του.
