Οι Αρμένιοι εγκαταλείπουν τα σπίτια τους στο Αρτσάχ

Χτες, σήμερα, αύριο χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι ξεριζώνονται από τον τόπο τους, από τα χώματα που οι πρόγονοι τους ζούσαν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αποχαιρετούν τα σπίτια που γεννήθηκαν και έζησαν, άλλοι πυρπολώντας τα κι άλλοι αφήνοντάς τα άθικτα αλλά πεθαμένα.
Μερικοί γράφουν στους τοίχους μηνύματα στους μελλοντικούς εποίκους: «Δεν το αξίζεις», «Δεν είναι δικό σου». Τον σκύλο τον παίρνουν μαζί, την αγελάδα την αφήνουν λυτή, δεν μπόρεσαν να την πουλήσουν, σε ποιον άλλωστε, όλοι φεύγουν. Μετά στριμώχνονται στο Λάντα και τραβάνε δυτικά, μπαίνοντας στη σειρά πίσω από σαραβαλιασμένα φορτηγά και καινούργια SUV, όλα υπερφορτωμένα ανθρώπους, μπαούλα και αναμνήσεις. Γρηές που σταυροκοπιούνται, φαντάροι με σφιγμένα πρόσωπα και δακρυσμένοι μεσήλικες ανάβουν για τελευταία φορά το κερί τους στα αρχαία μοναστήρια ενώ οι παπάδες μαζεύουν τις εικόνες και τα κειμήλια. Οι δάσκαλοι κατεβάζουν τις αναμνηστικές φωτογραφίες προηγούμενων τάξεων από τους τοίχους των σχολείων, βγάζουν τα αρχεία με τους βαθμούς παλιών μαθητών από τα ντουλάπια, τα πακετάρουν βιαστικά όλα. Τα πιτσιρίκια γράφουν στον πίνακα παιδικές απειλές για τους ξένους που θα έρθουν και δεν θα τις διαβάσουν: «Ο αέρας εδώ είναι δικός μας, δεν θα μπορείτε να αναπνεύσετε». Αρχαιολόγοι, δημοτικοί υπάλληλοι και χειριστές γερανών σηκώνουν τις σταυρόπετρες και τις στοιβάζουν με προσοχή σε νταλίκες. Διαλέγουν τις παλιότερες, τις πιο περίτεχνες ή αυτές που κρύβουν μια σπουδαία ιστορία, γιατί δεν θα προλάβουν να τις σηκώσουν όλες. Ένας σπουδαγμένος γέρος παίρνει το κλειδί του διαμερίσματός του μαζί, είχε διαβάσει ότι έτσι έκαναν και οι Παλαιστίνιοι πρόσφυγες για να τα δώσουν στα παιδιά τους κι αυτά στα δικά τους παιδιά. «Θα γυρίσουμε» μονολογεί, αλλά μέσα στην τρέλα κανείς δεν του δίνει σημασία. Η ιστορία του δεν πουλάει. Άλλωστε οι περισσότεροι δεν θα τη μάθουν ποτέ.
* Την ίδια στιγμή κάπου παραπέρα ένας Σύριος μισθοφόρος φωτογραφίζεται χαμογελαστός δίπλα σε ένα αυτοκίνητο που χάλασε και ο Αρμένιος ιδιοκτήτης του το εγκατέλειψε. Οι Αζέροι «συνάδελφοι» του Σύριου που πέρασαν πρωτύτερα από εκεί το έχουν διακοσμήσει με το όνομα μιας τοποθεσίας όπου στο παρελθόν έγινε σφαγή Αρμενίων αμάχων. Δεξιά κι αριστερά δεν ζωγράφισαν αγκυλωτό σταυρό, προς Θεού! Πρόκειται για παλαιοαζερικό σύμβολο. Οποιονδήποτε Τούρκο ιστορικό ρωτήσετε, θα σας το επιβεβαιώσει. Από την άλλη, ο ισραηλινός προμηθευτής του Αζερμπαϊτζάν με βόμβες διασποράς, θα ανασηκώσει τους ώμους: κάτι του λέει το σύμβολο, αλλά δεν θυμάται ακριβώς τι.
*Από ανάρτηση του κ. Ερρίκου Φινάλη