Μια άγνωστη ιστορία που δημοσιεύτηκε στην "Ηχώ της Βιάννου" το 2008
Ήταν ένα πρωινό του Αυγούστου του 1944. Τρια μικρά κοριτσάκια πέντε, τεσσάρων και δύο ετών και μια μάνα, περιμένουν τον πατέρα και σύζυγο να επιστρέψει από μια αποστολή για την πατρίδα, στην οποία είχε πάει με τον κουνιάδο του, το Μιχαλιό. Περίμεναν όπως τα πουλάκια να τους φέρει κάτι να φάνε ξυπόλυτα και πεινασμένα, θύματα κι εκείνα της Γερμανικής Κατοχής.
"Ο πατέρας μας Νίκος Βερβελάκης περνούσε έξω από το χωριό Χόνδρος και σταμάτησε σε μια αμυγδαλιά να κόψει ένα αμύγδαλο για κάθε του παιδί. Εκεί, μετά από προδοσία τον πρόλαβε ο Γερμανός και το μόνο που πρόλαβε να πει, ήταν "Μάνα μου, τα παιδιά μου". Το θλιβερό μαντάτο μας το έφερε το σκυλί μας, που ήρθε σπίτι μας γεμάτο αίματα και αμέσως μετά ψόφησε!
Η δυστυχισμένη, η μάνα μας, "οσμίστηκε" το κακό και αμέσως είπε: "Παναγία μου, τον άνδρα μου". Πριν τελειώσει τη φράση της, ήρθε το κακό μαντάτο: "Σκότωσαν οι Γερμανοί, το Νικολή του Βερβελή". Η μάνα μας σήκωσε τη μικρή μας αδερφή, τη Χαραλαμπία, και την πήγε στο φούρνο του Παπαγιάννη που είμασταν γείτονες και τρέχοντας έφτασε στο χωριό, όπου είδε το σκοτωμένο άνδρα της με μια σφαίρα στη καρδιά.
Η ηρωίδα αυτή μάνα, κόρη του Πετροχαραλάμπη, που του σκότωσαν κι εκείνου το γιο του στο Γάζι με τους 62 Μάρτυρες, μας μεγάλωσε με μια φέτα ψωμί κι ένα πιάτο φαγητό που μας έδιναν οι γειτόνοι. Αν και χήρεψε νέα, ήταν πολύ όμορφη και πολλοί ήταν αυτοί που την ήθελαν. Προτίμησε όμως να μην παντρευτεί, γιατί δεν ήθελε πατριό για τα παιδιά της. Σταθήκαμε στα πόδια μας και επιβιώσαμε με την τιμιότητα και την εργατικότητά μας.
Μετά, ήρθε ο αδελφοκτόνος εμφύλιος. Η οικογένεια μας, πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος. Ο Βασίλης, προκειμένου να σώσει 40 αντάρτες, σκοτώθηκε άνανδρα από τους Καράδες, που στη συνέχεια πήγαν στο σπίτι του και βάλανε φωτιά για να κάψουν τον πατέρα του και τα αδέρφια του Γιώργη και Ασπασία.
Αυτοί ήταν οι Βερβελήδες. Όσο για την Κατίνα Βερβελάκη, ήταν κόρη του Πετροχαραλάμπη, που με κίνδυνο της ζωής του λευτέρωσε από τους αστυνομικούς τον αδερφό του Δημήτρη Πετράκη, όταν πήγαν να τον σκοτώσουν στα Λιβάδια της Βιάννου. Έτρεξε κι έσπρωξε το χωροφύλακα και λέει: "Τρέχα, αδερφέ μου, γιατί θα σε σκοτώσουν" κι έτσι γλίτωσε..
Αμέσως μετά έπιασαν τη Βερβελίνα και τη φυλάκισαν, κι εμείς τα τρια ξυπόλητα και πεινασμένα κοιμηθήκαμε (δε θυμάμαι πόσες ημέρες) με τη μάνα μας στο κρατητήριο με μια κουρελού! Μετά, την πήραν σ' ένα φορτηγό μαζί με άλλους κρατούμενους, χωρίς να σκεφθούν που θα μείνουμε τρία μικρά παιδιά, και την πήγαν στο Ηράκλειο στις φυλακές όπου όταν τη χτύπησαν και την έβρισαν χυδαία, αυτή είπε: "Σκότωσαν τον άνδρα μου, τον πατέρα μου, τον αδερφό μου και την έγγυο κουνιάδα μου. Ήθελαν να σκοτώσουν και τον άλλο, χωρίς να έχει κάνει τίποτα".
Δυστυχώς οι προδότες δε λείπουν από πουθενά. Εμείς ευχαριστούμε το Θεό που προστάτευσε τη μάνα που μας μεγάλωσε τίμια και μας έμαθε να αγαπούμε τους ανθρώπους! Μια μάνα που αγάπησε παράφορα τη Βιάννο και στις τελευταίες στιγμές της, ήθελε να της φέρουμε νερό από τον πλάτανο και ζήτησε να την ενταφιάσουμε με χώμα Βιαννίτικο..."
Το κείμενο αυτό, δημοσιεύθηκε στην "Ηχώ της Βιάννου" το Δεκέμβριο του 2008 και γράφτηκε από τα τρια κορίτσια (Ευαγγελία, Μαρία, Χαραλαμπία) του Νίκου Βερβελάκη (σκοτώθηκε από τους Γερμανούς) από την Άνω Βιάννο και είναι αφιερωμένο στη μνήμη του και στη μνήμη, της επίσης ηρωίδας, μητέρας τους.
