Στον αείμνηστο Σπύρο Σπυριδογιαννάκη έχουμε αναφερθεί πολλές φορές. Στενός συγγενής της ηρωίδας του Ιωάννη Κονδυλάκη στον «Πατούχα» του, της Σπυριδολενιάς, που φέρεται να είναι η «νονά» του Πατούχα και εννοούμε, για τον άνθρωπο που του έδωσε αυτό το παρατσούκλι… όπως κι εκείνο που συνέθεσε το δίστιχο που περιγράφει την γιγαντιαία εμφάνιση του Μανώλη:
«Καλώς τονε όντε έρχεται
με τσι μακρές χερούκλες
με τα μεγάλα μάγουλα
και με τσι ποδαρούκλες»!
Στενός συγγενής λοιπόν με την Σπυριδολενιά, για ευνόητους λόγους πήρε το προσωνύμιο «Σουρής» αφού μάς έχει δωρίσει αριστουργηματικά σκωπτικά (και όχι μόνον) ποιήματα. Ένα απ’ αυτά θα σας παραθέσουμε, από το οποίο τεκμαίρεται το μεγαλείο της ποιητικής του μαστοριάς.
Ένα στιχούργημα με σαφέστατα πολιτικοκοινωνικά χαρακτηριστικά. Το συγκεκριμένο ποίημα του Βιαννίτη «Σουρή», είναι μια κοινωνιολογική ανάλυση της προπολεμικής περιόδου, όταν η ανθρώπινη εκμετάλλευση ήταν σκληρή-σκληρότατη και βέβαια ήταν καθημερινή υπόθεση. Διαβάστε λοιπόν τις «παραινέσεις» και τις «νουθεσίες» του αφεντικού προς τον δούλο…
Γιαννάκο, δεν χρειάζεται
γράμματα το κοπέλι
πού θα τα βρεις εσύ μωρέ
τα έξοδα που θέλει;
Τα γράμματα στον άθρωπο
είναι για μεγαλείο
και προπαντός στη θέση σας
μου φαίνεται γελοίο.
Δυο γενεές, Γιαννάκο μου
ζήσετε απ’ το Λιβάδι
και δεν λειφτήκατε ποτέ
ούτε ψωμί ούτε λάδι.
Με τσι παπούλες, τα κουκιά,
το ρόβι, το κριθάρι,
έχεις γεμάτο πάντοτε
στο σπίτι το πιθάρι.
Αν πεις κρομμύδια οι πλεχτές,
καθώς και τα χαρούπια
δεν λείπουν απ’ το σπίτι σου
οι ελιές μες στα κουρούπια.
Η αίγα η συμμισακή,
ο χοίρος, το ζευγάρι*
ο γάιδαρος απού γεννά
κάθε χρονιά πουλάρι.*
Έτσι το κρέας, το τυρί,
μια-δυο φορές το χρόνο
τα δοκιμάζετε κι αυτά
έστω και λίγο μόνο…
Αλλά και στα κηπευτικά
στέρηση εσύ δεν είδες,
τα κουλοκύθια, ο στρούφιγγας*
και οι καρδαμουλίδες.*
Τα ’χεις κι εκείνα μπόλικα
καθημερνή και σκόλη
κι αυτή την όμορφη ζωή,
δεν τηνε ζούνε όλοι.
Αυτά να πεις του κοπελιού
ν’ ανοίξουν τα στραβά ντου
και όχι με τα γράμματα
να έχει το χαβά ντου.
Αφού ’μαθε και εύκολα
μπορεί να λογαριάζει
το ένα μουζούρι* η ταγή,
πόσα αξάγια* βγάζει,
φτάνουνε για να έχομε
συμμισακά ομάδι
γιατί, αλλιώς απ’ τ’ άχερα
θα θέλει και λιβάδι!
Κι εγώ Γιαννάκο, πουθενά
δεν είδα να το γράφει
να δίνω εκτός απ’ τον καρπό
και το μισό χωράφι!
Φύλαξε το κοπέλι σου
απ’ τις κακές παρέες
όπου αυτοί οι αντίχριστοι
βάνουν κακές ιδέες…
Ότι θα τα… μοιράσομε
μουρέλα και σπαρμένα
και οι φαμέγιοι μου θα ζουν
το ίδιο, ωσάν κι εμένα!
Επεξηγήσεις
*Ζευγάρι:Πρόκειται για δυάδα βοδιών τα οποία ήταν μισακά. Δηλαδή το ζωικό κεφάλαιο ανήκε εξ’ ολοκλήρου στο αφεντικό και ο δούλος είχε την υποχρέωση της περιποίησης των ζώων και τα μόνα που εδικαιούνταν ήταν η παρεχόμενη εκ των ζώων εργασία, όπως και το μισό μοσχαράκι (εφόσον γεννούσαν)!
*Πουλάρι: Ακόμη και το μικρό γαϊδουράκι ήταν μισακό…
* Μουζούρι: Μονάδα μέτρησης όγκου. Οι υποδιαιρέσεις του μουζουριού είναι το πινάκι, το πρατικό και το αξάι.
*Στρούφιγγας: ο στύφνος
*Καρδαμουλίδες: Το κάρδαμο. Μέχρι και τη δεκαετία 1970 τα Λιβάδια της Άνω Βιάννου ήταν γεμάτα από πεντακάθαρα κάρδαμα και άγρια σέλινα… Δυστυχώς,μετά τα χαντάκια γέμισαν αγριοκάλαμα!!!
