Η σφαγή των Χριστιανών της Εμπάρου


Οι Τουρκοκρητικοί ήταν η μεγάλη απειλή για τους προγόνους μας κατά τη διάρκεια των Κρητικών επαναστάσεων.
Βοηθούσαν τους Τούρκους και επειδή ήξεραν τα μέρη τους έδειχναν τα μυστικά περάσματα για να καταδιώκουν τους Χριστιανούς, όταν επαναστατούσαν. Στα χωριά που κατοικούσαν Τούρκοι ή Τουρκοκρητικοί με Χριστιανούς γείτονες, πολλές φορές καλούσαν Τούρκους από άλλες περιοχές για να μη φανούν οι ίδιοι και βασάνιζαν ή σκότωναν τους ραγιάδες. Κάτι τέτοιο συνέβη και τον Μάιο του 1868 στην Έμπαρο όπως γράφει ο Νικ. Σταυρινίδης στο βιβλίο του Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΟΡΑΚΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΜΠΟΛΕΜΙΣΤΕΣ ΤΟΥ στη σελίδα 625-626:
Και τώρα επανερχόμενά στην επιδρομή των Τούρκων κατά τού χωριού Έμπαρος και στη σφαγή των Χριστιανών κατοίκων από τούς Τούρκους, πού έγινε στις 31 τού Μάη τού 1868. Ό συμπολίτης ιατρός Μενέλαος Λιγνός, πού κατάγεται από το χωριό αυτό, είχε την καλοσύνη να μού δώσει σχετικά με το γεγονός αυτό τις ακόλουθες γραπτές πληροφορίες, πού τις μεταφέρω εδώ όπως έχουν γιατί είναι αρκετά παραστατικές.
«Το κυρίως χωρίο τής Έμπάρον, που συμπεριλαμβάνει και τα περίχωρα, ήτο επί τουρκοκρατίας κατά 80ο)ο τουρκικό. Οι Τούρκοι κάτοικοί του μη θέλοντας να εκδηλωθούν οι ’ίδιοι, κάλεσαν ομοθρήσκους των εξ ' Αμπαδιάς και άλλων χωρίων να επιπέσουν αιφνιδιαστικώς και να λεηλατήσουν τας 25 — 30 Ελληνικάς οικίας. 'Ως λέγεται όμως, τούς συνέστησαν να μην προβούν εις φόνους. 'Όρος, πού και αν ετέθη δεν έγινε σεβαστός. Ούτω πλην τής λεηλασίας εσφάγησαν και είκοσι δύο Χριστιανοί. "Όταν ήμουν παιδί 1900 — 1905 τα ονόματα τούτων καθημερινώς αναφέροντο και συζητούντο εις τα καφενεία, μαζί με πολλά άλλα ιστορικά γεγονότα και επεισόδια των ελληνοτουρκικών σχέσεων, καθώς και ανέκδοτα. Δυστυχώς δεν ήμουν εις θέσιν να κρατήσω σημειώσεις. 'Η λεηλασία διήρκεσε ολίγη ώρα, διότι φοβούντο μήπως αντιληφθούν τα χριστιανικά περίχωρα με τούς επαναστάτες τον Ν., Τυλιανάκη. "Ένας Τούρκος εφάνη ιπποτικότερος μη επιτρέψας την σφαγή τού γέρο Περογιαννογιώργη, αφού όντος τού έδωσε το μικρόν απόθεμα. Τότε εσφάγη ό Παπά Μανώλης Χουζουράκης, μεγαλόσωμος και γενναίος αγωνιστής, αφού εγένετο διάτρητος από μαχαιριές μέσα σέ μια ψωμοκοφινίδα τής εποχής, πού είχε ύψος ανδρός και οπού ηθέλησε να προκαλυφθεί. "Έναν ονομαζόμενο Σωμαράν, λόγω τού επαγγέλματος του και για διασκεδαστική των ποικιλία, ηθέλησαν να σφάξουν από τον αυχένα. Επέζησε με την κεφαλήν κύπτονσαν προς το στήθος. Έξεδικήθη διά τον πνιγμού ενός ’Οθωμανού εις Ξενιάκο».