Η απόπειρα κατά του Βενιζέλου

Το βράδυ της Τρίτης, 6ης Ιουνίου του 1933, ο Ελευθέριος Βενιζέλος και η σύζυγός του Έλενα γευμάτιζαν στο σπίτι της Πηνελόπης Δέλτα στην Κηφισιά. Παρέμειναν εκεί μέχρι τις 10.55 μ.μ., οπότε και αναχώρησαν για να επιστρέψουν στην Αθήνα.
Η γενική ατμόσφαιρα της εποχής ήταν δυσάρεστη, φήμες για επικείμενη δολοφονία του Βενιζέλου ακούγονταν συνεχώς – μάλιστα, όπως αναφέρει η Δέλτα στα Ημερολόγιά της συζητήθηκαν και εκείνο το βράδυ- ενώ η κυβέρνηση Τσαλδάρη όχι μόνο δεν έκανε τίποτα για την ασφάλεια του Βενιζέλου, αλλά μάλλον την υπέσκαπτε. Ο ίδιος ο Βενιζέλος ψυχραιμότατος απαντούσε: « Ce sons les risques du métier» (Αυτοί είναι οι κίνδυνοι του επαγγέλματος!) και γελούσε αδιάφορος.
Στο αυτοκίνητο ήταν ο Βενιζέλος με την Έλενα. Δίπλα στον οδηγό κάθονταν ο υπομοίραρχος Κουφογιαννάκης. Το αυτοκίνητο του προέδρου ακολουθούσε το αυτοκίνητο της ασφάλειάς του, στο οποίο επέβαιναν οι Α. Γυπαράκης, Α. Λεμπιδάκης και Ι. Μαρκάκης. Οδηγός του δεύτερου αυτοκινήτου ήταν ο Φιλ. Μιχαλόπουλος.
Το αυτοκίνητο, στο οποίο επέβαινε το ζεύγος Βενιζέλου ήταν τύπου “Πακάρ” ενώ το των συνοδών “Φόρντ”. Το δεύτερο ήταν πιο αργό από άποψη ταχύτητας ενώ είχε δύο πόρτες, γεγονός που δυσκόλευε την έξοδο αυτών που επέβαιναν στα πίσω καθίσματα.
Τα δύο αυτοκίνητα, με μέση ταχύτητα 50 χλμ. περίπου, έφτασαν στο Μαρούσι και πλησίασαν στο κέντρο « Παράδεισος». Στο σημείο αυτό οι άνδρες της ασφάλειας είδαν ένα αυτοκίνητο με σβησμένα φώτα να τους προσπερνά και να μένει μεταξύ του αυτοκινήτου του Βενιζέλου και του δικού τους. Ταυτόχρονα, ακούσθηκαν και οι πρώτοι πυροβολισμοί, που είχαν ως στόχο το αυτοκίνητο της ασφάλειας. Ένα από τα λάστιχα έσκασε και ο Ι. Μαρκάκης τραυματίστηκε στο κεφάλι θανάσιμα. Οι δράστες αμέσως άρχισαν να πυροβολούν κατά του αυτοκινήτου του Βενιζέλου. Εκείνος έσπρωξε την Έλενα στο δάπεδο του αυτοκινήτου και την ακολούθησε, ούτως ώστε να προσφέρουν τον μικρότερο δυνατό στόχο.
Ο Κουφογιαννάκης εν τω μεταξύ είχε δώσει εντολή στον οδηγό να σταματήσει και κατέβηκε από το αυτοκίνητο για να αντεπιτεθεί με το πιστόλι του. Ο Βενιζέλος κατάλαβε ότι το σταμάτημα του αυτοκινήτου ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο και φώναξε στον οδηγό να φύγει γρήγορα. Η κίνηση αυτή του Κουφογιαννάκη αν και εξαιρετικά ριψοκίνδυνη έδωσε τη δυνατότητα στον οδηγό του αυτοκινήτου, ο οποίος αν και τραυματισμένος αντέδρασε γρήγορα, να διαφύγει των δολοφόνων, καθώς ο χρόνος που τους έδωσε ο Κουφογιαννάκης ήταν αρκετός για να διαφύγουν.
Στο ύψος της Φιλοθέης, ο Νικολάου, οδηγός του αυτοκινήτου του Ελευθερίου Βενιζέλου, κατάλαβε ότι είχε σκάσει ένα από τα λάστιχα των πίσω τροχών. Αυτό μείωσε την ταχύτητά τους με αποτέλεσμα οι δολοφόνοι να τους ξαναπροσεγγίσουν και να ξαναρχίσουν οι πυροβολισμοί. Ωστόσο, ο οδηγός μετά και από παρότρυνση του Βενιζέλου κατάφερε για μία ακόμη φορά να διαφύγει των δολοφόνων.
Η κατεύθυνση που υπέδειξε ο Βενιζέλος στον οδηγό του ήταν ο Ερυθρός Σταυρός, καθώς η Έλενα είχε τραυματιστεί. Ευτυχώς ο Νικολάου κατευθύνθηκε προς τον Ευαγγελισμό, γεγονός που έσωσε τη ζωή όλων, καθώς σύμφωνα με τις καταθέσεις μαρτύρων οι δολοφόνοι είχαν προβλέψει να τους στήσουν ενέδρα στον Ερυθρό Σταυρό σε περίπτωση που διέφευγαν.
Η είδηση της δολοφονικής απόπειρας έγινε αμέσως γνωστή. Όλος σχεδόν ο πολιτικός κόσμος αλλά και πλήθος κόσμου έσπευσαν στον Ευαγγελισμό για να εκδηλώσουν τη συμπάθειά τους προς τον Βενιζέλο και τους τραυματίες. Παρ’ όλα αυτά η κυβέρνηση απουσίασε από τις εκδηλώσεις αυτές. Με δήλωσή της, βέβαια, καταδίκασε την πράξη αυτή, πλην όμως όλοι οι αρθογράφοι και ιστορικοί της περιόδου αναφέρουν ότι ήταν αναμεμειγμένη στη δολοφονία, ενώ και ο ίδιος ο Βενιζέλος σε ομιλία του της απέδωσε τόσο πολιτικές, όσο και ποινικές ευθύνες.
Στις 7 Ιουνίου 1933, μία μέρα μετά τη δολοφονική απόπειρα κατά του Ελευθερίου Βενιζέλου και της συζύγου του Έλενας, ο Υπ. Τζωρτζάκης, ανακριτής του 4ου τμήματος ανέθεσε στους Γ. Γκαγκούρη και Αλ. Παππά, ταγματάρχες και στον Σ. Λοκρέστη, λοχαγό την πραγματογνωμοσύνη σχετικά με την κατάσταση των αυτοκινήτων του Ελ. Βενιζέλου.
Αφού μετέβησαν στην οικία του Βενιζέλου έκαναν την αυτοψία στα αυτοκίνητα, ενός κλειστού τύπου «Πακάρ» υπ’ αριθμόν 24000 και ενός ανοικτού τύπου «Λίνκολν – Φόρδ» υπ’ αριθμόν 27579, τα οποία χρησιμοποιούνταν κατά την ώρα της δολοφονικής απόπειρας, το πρώτο από το ζεύγος Ελ. Βενιζέλου και τον οδηγό Ιωάννη Νικολάου και τον ακόλουθό του Ιωάννη Κουφογιάννη απόστρατο αξιωματικό τους Χωροφυλακής, το δεύτερο από την ασφάλεια του κ. Βενιζέλου αποτελούμενη από τους Ανδρέα Γυπαράκη, Ι. Λεμπιδάκη, Ι. Μαρκάκη και τον οδηγό Π. Χριστοδούλου.
Η έκθεση πραγματογνωμοσύνης
Παρατίθεται απόσπασμα από το κείμενο: «Ιατροδικαστική εξέτασις και ειδική εμπειροτεχνική πραγματογνωμοσύνη επί της απόπειρας δολοφονίας του κ. Ελευθερίου Βενιζέλου», από τα αρχείο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών & Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος».
«…Αυτοψία υπ’αριθ. 24000 αυτοκινήτου του κ. Βενιζέλου:
Το αυτοκίνητο τούτο καινουργές, λίαν πολυτελές τύπου (Πακάρ) αποτελείται εκ της κυρίας αμάξης φερούσης και δύο πτυσσομένας θύρας και της θέσεως του οδηγού χωριζομένης εκ της κυρίας αμάξης δια του προσθίου τοιχώματος της αμάξης, όπερ χρησιμεύει και ως ερεισίνωτον του οδηγού και δια πολυτελούς υελοφράκτου διαφράγματος.
α) Εκ των έμπροσθεν
1) Αποτύπωμα βλήματος εξοστρακισθέντος και μη διατρήσαντος το έλασμα επί της στέγης του αυτοκινήτου ολίγον άνωθεν του γεισώματος του αλεξινέμου (pare brise). Η φορά του βλήματος τούτου είναι εκ των εμπρός προς τα πίσω.
2) Αποτύπωμα βλήματος επί του αριστερού μέρους της νικέλινης ζώνης της καταληγούσης εις τους φανοστάτας των μικρών φανών. Η κατεύθυνση του βλήματος είναι λοξή ως προς τον διαμήκη άξονα του αυτοκινήτου και εκ των εμπρός – αριστέρα προς τα πίσω – δεξιά. Το βλήμα δεν διέτρησε την στεφάνην.
3)Αποτύπωμα βλήματος επί της λαμαρίνης της ευρισκομένης προ της εμπρόσθιας αριστεράς θύρας. Η κατεύθυνσις του βλήματος είναι κάθετος επί την επιφάνειαν ταύτην και λοξή ως προς τον κατά μήκος άξονα του αυτοκινήτου (εμπρός-αριστερά προς πίσω-δεξιά). Το βλήμα τούτο δεν διέτρησε την λαμαρίνα.
4) Η κρυσταλλίνη ύαλος του αλεξινέμου κατεθρυματισμένη.
β) Εκ του αριστερού πλευρού
1) Επί της οπισθίας κάτω γωνίας του πλαισίου του παραθύρου της εμπρός αριστεράς θύρας συγκέντρωσις 10 αποτυπωμάτων βλημάτων. Η διεύθυνσις των βλημάτων τούτων είναι εκ των οπίσω –αριστερά προς τα εμπρός- δεξιά. Η γωνία της διευθύνσεως ταύτης με τον διαμήκη άξονα του αυτοκινήτου είναι περίπου 50 μοίρες.
Εκ των βλημάτων τούτων τα δύο διέτρησαν την λαμαρίναν άνευ εξόδου, τα υπόλοιπα εξοστρακίσθησαν.
2) Ολίγον δεξιά της συγκεντρώσεως αποτύπωμα βλήματος επί του μεταξύ των δύο θυρών ορθοστάτου. Το βλήμα τούτο αποτελεί προφανώς μέρος της συγκεντρώσεως. Τούτο διέτρησε την λαμαρίναν αλλ’ άνευ εξόδου. Η έξοδος εσχηματίσθη δι’ εργαλείου υπό της Επιτροπής προς διευκόλυνσιν της εξαγωγής του ενσφηνωθέντος βλήματος, και κατά συνέπειαν η μορφή του αποτυπώματος ως έχει ήδη δεν είναι η αρχική.
3) Δεξιά του αποτυπώματος βλήμα έθραυσε την ύαλον της αριστερά – οπίσω θύρας σχηματίσαν ελαφρόν αποτύπωμα επί του πλαισίου της υάλου.
4) Επί της λαμαρίνος του αριστερά –εμπρός θύρας και κάτωθεν του πλαισίου του παραθύρου αυτής δύο αποτυπώματα βλημάτων. Τούτων το μεν ένα έχει κατεύθυνσιν εκ των οπίσω –αριστερά προς τα εμπρός- δεξιά και διέτρησε την λαμαρίναν άνευ εξόδου. Το άλλο έχει κατεύθυνσιν κάθετον επί την επιφανείαν της λαμαρίνης και διέτρησεν αυτήν μετά εξόδου.
5) Το κρύσταλλον της αριστεράς –εμπρός θύρας εθρυματίσθη εκ των διατρησάντων την λαμαρίναν βλημάτων λόγω του ότι τούτο ήτο καταβιβασμένον κατά την ώρα της αποπείρας.
6) Το κρύσταλλον της αριστεράς – οπίσω πλευράς της αμάξης εθρυματίσθη. Επ’ αυτού φέρονται τα ίχνη τριών προσκρούσεων βλημάτων. Εφ’ όσον επί του έναντι ακριβώς παραθύρου, όπερ ήτο κλειστόν δεν σημειούται πρόσκρουσις η έξοδος των βλημάτων τούτων, ενδέχεται τα βλήματα ταύτα να εξήλθον εκ του παραθύρου της δεξιάς – οπίσω θύρας, της το κρύσταλλο ήτο καταβιβασμένο. Εν τοιαύτη περιπτώσει η κατεύθυνσις των βλημάτων τούτων είναι εκ των οπίσω – αριστερά προς τα εμπρός-δεξιά.
γ) Εκ των όπισθεν
1) Επί του δευτέρου εκ των κάτω κυκλοτερούς ελάσματος της εσχάρας του αυτοκινήτου και εις το αριστερόν αυτού μέρος οπή διαμέτρου περίπου 7 χιλιοστομέτρων εκ διόδου βλήματος μεγάλης ρώμης. Η κατεύθυνσις του βλήματος τούτου είναι εκ των οπίσω ακριβώς. Το βλήμα τούτο μετά την διάτρησιν του κυκλοτερούς ελάσματος προσέκρουσεν επί του όπισθεν επιπέδου ελάσματος, όπερ και παρεμόρφωσεν κατά το άκρον μεθ’ ό προσκρούσαν κατ’ εφαπτομένην επί τρίτου ελάσματος ευρισκόμενου πρό της αποθήκης βενζίνης, διέτρησε την αποθήκην ταύτην εξελθόν.
2) Επί της οπισθίας επιφανείας του οπίσω – δεξιά αλεξιβορβόρου οπή βλήματος. Το βλήμα τούτο διατρήσαν το έλασμα προσέκρουσεν επί του ελαστικού του τροχού, όπερ και διέτρησεν, μεθ’ ο διατρήσαν το έλασμα του εμπροσθίου μέρους του αλεξιβορβόρου εξήλθεν.
3) Επί του ανωτέρου ελάσματος της εσχάρας και περί το μέσον αυτού εξόγκωμα βλήματος μη διατρήσαντος το έλασμα. Η φορά του βλήματος είναι εκ των οπίσω ακριβώς.
4) Επί της κατωτέρας μοίρας, του οπισθίου τοιχώματος της αμάξης παρατηρούνται 10 αποτυπώματα βλημάτων . Εκ τούτων μόνον εν διέτρησεν την λαμαρίναν εξελθόν του οπισθίου καθίσματος της αμάξης. Το βλήμα τούτο μετά την διάτρησιν της λαμαρίνης προσέκρουσεν επί χαλύβδινης τιράντας πάχους 2 χιλιοστομέτρων του σκελετού του προσκεφαλαίου ην και έθραυσε κατά το άκρον. Το βλήμα τούτο παρουσιάζει δύο διακεκριμμένας εξόδους εκ του ερεισινώτου.
5) Και του αυτού τοιχώματος της αμάξης και ολιγον ανωτέρω μεταξύ των δύο φιλέτων παρατηρούνται αποτυπώματα βλημάτων μη διατρηασάντων την λαμαρίναν. Η φορά των βλημάτων είναι εκ των οπίσω ακριβώς.
6) Επί του αυτού τοιχώματος και άνωθε του δευτέρου φιλέτου παρατηρούνται επί της λαμαρίνας 10 αποτυπώματα βλημάτων: Εκ τούτων τα 5 διέτρησαν το έλασμα. Εκ τούτων πάλιν το τέταρτο εξήλθεν διατρήσαν το ερεισίνωτον του οπισθίου καθίσματος της αμάξης. Το βλήμα τούτο μετά την διάτρησιν της λαμαρίνας διέτρησε ξύλινον διάπηγμα πάχους 50 χιλιοστομέτρων και προσέκρουσεν ακολούθως επί τεμαχίου χαλύβδινου πάχους 4, 5 χιλιοστομέτρων όπερ και παρεμόρφωσε κατά το άκρον. Το βλήμα τούτο παρουσιάζει δύο εξόδους επί του ερεισινώτου. Εις το μεταξύ της λαμαρίνας και του ερεισινώτου διάστημα και κάτωθεν της οπής του βλήματος τούτου ανευρέθησαν τεμάχια μολύβδου και περιβλήματος μάλινχερ των 5,5.
Το έκτο μετά την διάτρησιν της λαμαρίνος εισήλθεν εντός του ερεισινώτου όπου και παρέμεινεν ανευρεθέν εντός του βάμβακος του προσκεφαλαίου.
Η φθορά όλων των βλημάτων επί της επιφανείας ταύτης είναι εκ των οπίσω ακριβώς.
7) Τέλος το κρύσταλλον της οπισθίας θυρίδος της αμάξης είναι κατεθρυμματισμένον. Επί του μικρού παραπετάσματος της θυρίδος ταύτης, όπερ ήτο καταβιβασμένον κατά την ώραν της αποπείρας παρατηρούνται εξ οπαί σχηματισθήσαι υπό των διατρησάντων το κρύσταλλον τούτο βλήματων.
Επί του κρυστάλλου τούτου ως και επί του παραπετάσματος συνελέγησαν ψίγματα κόνεως, άτινα εξετασθέντα χημικώς διά των αντιδράσεων κρυκίνης και διφαινιλαμίνης απεδείχθη ότι ήταν κόκκοι ακάπνου πυρίτιδος ατελώς κατακαέντες.
δ) Εντός της αμάξης
1) Το δεξιά κυκλοτερές κρύσταλλον του ερεισινώτου του καθίσματος του οδηγού είναι τεθραυσμένον από βλήμα, όπερ εβλήθη πιθανώς εκ των εμπρός – αριστερά προς τα οπίσω – δεξιά. Τούτο θα εξήλθεν εκ του παραθύρου, της δεξιά-οπίσω θύρας, ης το κρύσταλλον ήτο καταβιβασμένον.
2) Το επί του ερεισινώτου του καθίσματος του οδηγού κρύσταλλον κατεθριματισμένον.
3) Επί της προς το εσωτερικόν της αμάξης επιφανείας του ερεισινώτου του καθίσματος του οδηγού παρατηρούνται οπαί εκ προσκρούσεως των βλημάτων των διατρησάντων το οπίσθιον τοίχωμα της αμάξης. Επί των οπών τούτων ευρέθησαν ενσφηνωμένα τεμάχια μολύβδου ακανονίστου μορφής.
4) Επί του βολάν παρατηρούνται αποσπάσεις τμημάτων ευονίτου εκ προσκρούσεως βλημάτων. Τα βλήματα ταύτα αποτελούσι μέρος της συγκεντρώσεως, εκ της οποίας εν βλήμα εθρυμάτισε την ύαλον του ταχυτητομέτρου.
Επί του αυτοκινήτου τούτου και εις το αριστερόν τοίχωμα της θέσεως του οδηγού παρετηρήθησαν κηλίδες αίματος προερχόμεναι εξ αίματος ανθρώπου, ως απεδείχθη υπό των γενομένων ακολούθως βιολογικών αντιδράσεων…»
Πηγή: Εφημερίδα "Πατρίς" (φύλλο 23ης Απριλίου του 2004)