Εμπειρίες και σκέψεις για τις επετειακές εκδηλώσεις στη Βιάννο
20/09/2022
Του Νίκου Ηγουμενίδη
Υπηρέτησα την υπηρεσία υπαίθρου - το ευρύτερα γνωστό «αγροτικό» - στο Περιφερειακό Ιατρείο του Πεύκου στη Βιάννο. Είχα έτσι την ευκαιρία να γνωρίσω από πρώτο χέρι, χωρίς μεσάζοντες, τον πόνο, την πίκρα, τα δάκρυα που άφησε πίσω της η θηριωδία των φασιστών του Χίτλερ. Θυμάμαι, εν έτει 1988, γυναίκες να φέρνουν στο ιατρείο κόλλυβα από το μνημόσυνο των αγαπημένων τους που έπεσαν στη σφαγή της Βιάννου, θυμάμαι γυναίκες να κλαίνε στο Ιατρείο για τα βάσανα και τη σκληρή ζωή που αναγκάστηκαν να ζήσουν για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, θυμάμαι μέσα από τις προσωπικές αφηγήσεις και τον πόνο των γυναικών, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια να προβάλλει αγέρωχη μέσα στα ερείπια του χαλασμού. Κάθε γυναίκα μετέφερε διαφορετική εμπειρία από τη ζωή της. Ωστόσο, -το τονίζω- όλες αντιμετώπιζαν συγκρατημένα τις παραδοσιακές εκδηλώσεις για τη θυσία.
Αυτό το αντίδωρο που μου προσέφερε η Ιατρική ήταν πράγματι για μένα μια συγκλονιστική εμπειρία. Οι αντιδράσεις των συγγενών των θυμάτων, με οδήγησαν να μην συμμετέχω στις κεντρικές αυτές εκδηλώσεις. Ξεχωρίζω χαρακτηριστικά την συμμετοχή μου ως γιατρός σε αγώνα δρόμου για την θυσία, όπου δεν κατέβηκα -ευτυχώς δεν χρειάστηκε- από το ασθενοφόρο που ακολουθούσε τους αθλητές, καθώς και τις εκδηλώσεις τον Σεπτέμβρη του 2015, όπου ως υποψήφιος Βουλευτής δεν παρευρέθηκα στο Ηρώο στα Αμιρά την ώρα της επίσημης εκδήλωσης, ενώ την ίδια ημέρα ήμουν στη Βιάννο, και μάλιστα μετά την επίσημη εκδήλωση, έκανα περιοδεία στα χωριά του Δήμου. Έκτοτε, ως βουλευτής, θεωρώ υποχρέωσή μου την απόδοση τιμής στα θύματα της Ναζιστικής θηριωδίας, με την συμμετοχή μου στις επίσημες εκδηλώσεις. Πώς θα αντιμετωπιζόταν άραγε η απουσία Βιαννίτη βουλευτή από το πανεπαρχιακό μνημόσυνο;
Φέτος συμπληρώθηκαν 79 χρόνια από την εγκληματική σφαγή που έκαναν οι ΝΑΖΙ του Χίτλερ στη Βιάννο. Με αφορμή και τις φετινές εκδηλώσεις, και την συμμετοχή ή ορθότερα την απουσία σημαντικής μερίδας της τοπικής κοινωνίας, θα πρέπει να τεθούν ορισμένες πτυχές:
Πόσα σχολεία, από τα νηπιαγωγεία μέχρι το Λύκειο της Βιάννου, έμαθαν για τις επετειακές εκδηλώσεις; Γιατί οι μαθητές-μαθήτριες δεν παρευρέθηκαν και δεν συμμετείχαν στις εκδηλώσεις μνήμης; Δεν είναι καιρός να υπάρχει μέριμνα για μια οργανωμένη και συντεταγμένη παρουσία των σχολείων στις εκδηλώσεις;
Πόσα σχολεία, στην διάρκεια του χρόνου, επισκέπτονται τόπους που γράφτηκε ένα κομμάτι της ιστορίας της Ελλάδας; Από την κάτω Σύμη και το χώρο της μάχης, το Γυμνάσιο, το χώρο που κρατούνταν άλλοι 300 αιχμάλωτοι που ευτυχώς γλύτωσαν την τελευταία στιγμή το θάνατο, μέχρι το Ηρώο στο χώρο της εκτέλεσης; Πόσοι αλήθεια μαθητές του Γυμνασίου Λυκείου, γνωρίζουν την ιστορία των αιθουσών όπου κάνουν μαθήματα;
Σε πόσα χωριά του Δήμου της Βιάννου έγιναν εκδηλώσεις συζητήσεις για το Ολοκαύτωμα; Πώς συμμετείχαν στο σχεδιασμό των εκδηλώσεων, τι ανέλαβαν και τι πραγματοποίησαν, οι πολιτιστικοί σύλλογοι των χωριών της Βιάννου; Συμπεριελήφθησαν οι φορείς της τοπικής κοινωνίας στις διοργανώσεις; Κι αν ναι, με ποιο τρόπο;
Πόσες από τις καλοκαιρινές πολιτιστικές εκδηλώσεις, τότε που υπάρχει μεγαλύτερος αριθμός επισκεπτών, αφιερώθηκαν και πρόβαλλαν την σφαγή στη Βιάννο;
Είναι λογική και αναμενόμενη η συναισθηματική αντιμετώπιση του ιστορικού γεγονότος. Ωστόσο δεν πρέπει να αγνοούμε ότι οι φασιστικές σφαίρες που «έκαναν κομμάτια τα στήθη των συγχωριανών μας», στόχευαν την ΕΑΜική αντίσταση της Βιάννου. Πόσο αναδεικνύεται στις εκδηλώσεις, αυτή η βαθύτερη αιτία της σφαγής; Η αποσιώπισή της δεν αποτελεί βιασμό της ιστορίας;
Τελικά, παρά τις προθέσεις, πόσο κοντά ή μακριά καταλήγει να βρίσκεται ο χαρακτήρας των εκδηλώσεων από τον προσωπικό πόνο και μαρτυρία κάθε οικογένειας που δεν ξεχνά τους νεκρούς της; Είναι ένα ερώτημα που πρέπει να το απαντήσουμε κατάματα.
Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, δείχνουν την κατεύθυνση που πρέπει να έχει ο εορτασμός της Εθνικής Αντίστασης στη Βιάννο. Είναι πολλά τα θέματα που πρέπει να απασχολήσουν από τώρα, από σήμερα, για τις μελλοντικές εκδηλώσεις, την Οργανωτική Επιτροπή του Πανεπαρχιακού Μνημόσυνου. Ας μην ξεχνάμε. Οι συγγενείς μας έδωσαν το αίμα τους για την ελευθερία της πατρίδας μας. Κανείς δεν έπεσε για το ποιοί θα είναι οι επίσημοι προσκεκλημένοι, ποιός επίσημος θα κάθεται στην πρώτη γραμμή των εκδηλώσεων, ποιοί θα συμπεριληφθούν στο επίσημο γεύμα που ακολουθεί. Κανείς δεν θυσιάστηκε για προσωπικές στρατηγικές ούτε για να αποδίδει τιμές στρατιωτικό άγημα. Δεν μπορεί να εξαντλούμαστε οργανωτικά σε αυτά.
Το ζητούμενο είναι ένα: Για να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη των ναζιστικών εγκλημάτων, πρέπει οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης να αγκαλιάζουν την τοπική κοινωνία. Η ιστορία του Ολοκαυτώματος να διδάσκεται τουλάχιστον στα σχολεία του Δήμου, με πολλές μορφές. Διαλέξεις στη διάρκεια του σχολικού έτους, παρουσίαση ιδιαίτερων γεγονότων σε κάποιο οικισμό, ουσιαστικές συζητήσεις με συγγενείς των θυμάτων, παρουσίαση από ιστορικούς των γεγονότων στο πρίσμα της μεγάλης εικόνας της μάχης της Κρήτης και της παγκόσμιας αντίστασης στο φασισμό, είναι μερικές ιδέες. Επιπλέον, οι τόποι-σύμβολα του Δήμου να γίνουν χώροι επίσκεψης, απόδοσης τιμής για τους επισκέπτες του Δήμου. Οργανωμένες σχολικές εκδρομές – προσκυνήματα, με συνδυασμένη ξενάγηση στους χώρους της θυσίας. Να ενισχυθούν οι πρωτοβουλίες πολύμορφης και ολόπλευρης συμμετοχής της νεολαίας σε εκδηλώσεις που να ξεφύγουν από τον επετειακό χαρακτήρα μιας ημέρας το χρόνο. Από τους αθλητικούς αγώνες μέχρι εκθέσεις στα σχολεία, συλλογή αρχειακού υλικού από τις οικογένειες των θυμάτων -δεν υπάρχει οικογένεια χωρίς θύματα- κλπ. Με μια φράση, να ακούσουμε την τοπική κοινωνία. Αυτός είναι ο δρόμος, κατά τη γνώμη μου, για να κρατήσουμε ζωντανή την ηρωική σελίδα της ιστορίας της Βιάννου στο μυαλό και την καρδιά μας! Για να γνωρίσουν οι νεότερες γενιές όλες τις πλευρές της ιστορίας του τόπου καταγωγής τους!
