Η συγκίνηση και η θλίψη ήταν διάχυτες σε Άγιο Βασίλειο, Αμιρά, Πεύκο, Κεφαλοβρύσι, Κρεββατά και Βαχό, όπου, μεταξύ άλλων, εξελίχθηκαν οι βαρβαρότητες και τα εγκλήματα των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής...
Στην ομιλία του ο απερχόμενος πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Κεφαλοβρυσίου, Κωστής Κοντάκης ανέφερε μεταξύ άλλων, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης:
"Η ημέρα αυτή είναι ιδιαίτερα φορτισμένη συναισθηματικά για όλους τους Κεφαλοβρυσανούς αλλά και για όλους τους Βιαννίτες γιατί είναι ημέρα μνήμης και τιμής.
Σ'αυτόν εδώ τον χώρο σήμερα αποτίουμε φόρο τιμής στους εκτελεσθέντες, στους δολοφονημένους από τους ναζί Κεφαλοβρυσανούς.
Εδώ σ'αυτόν τον χώρο γράφτηκε στις 14 Σεπτέμβρη πριν 80 χρόνια μια ακόμη αιματοβαμμένη μαύρη επέτειος της κτηνώδους- φασιστικής θηριωδίας που σημάδεψε για πάντα τις ψυχές των ανθρώπων.
Εδώ σ'αυτόν τον τόπο θα ζωντανεύουν για πάντα οι προσωπικές ιστορίες, τα προσωπικά βιώματα, οι προσωπική μνήμη.
Το Κεφαλοβρύσι θα επιτρέπει πάντα στον επισκέπτη να νοιώθει την βιωματική εμπειρία των κακουχιών, του σωματικού αλλά και ψυχικού πόνου, της αγανάκτησης, του φόβου, της οργής που πριν 80 χρόνια 36 αθώοι Κεφαλοβρυσανοί οδηγήθηκαν στο απόσπασμα και εκτελέστηκαν από τον τακτικό στρατό της ναζιστικής Γερμανίας.
Όμως η μνήμη και η ζωντανή ιστορία είναι εδώ, είμαστε εδώ όπως κάθε χρόνο αποδίδοντας βαθύ σεβασμό Τιμή και Δόξα στους νεκρούς μας που με το αίμα τους και την ζωή τους, σημάδεψαν την ιστορία του τόπου αυτού για ελευθερία και ανεξαρτησία.
Μνήμες σκληρές επώδυνες για το χωριό μας και τους ανθρώπους μας που έχουμε χρέος να φωτίσουμε και να διατηρήσουμε ως τιμή γι'αυτούς που χάθηκαν και διδαχή για όλους αυτούς που δεν πρέπει να χαθούν. Διατηρώντας άσβεστη στην μνήμη μας την θυσία αυτών των ανθρώπων, διατηρούμε στην μνήμη την βαρβαρότητα των ναζιστικών - φασιστικών και ολοκληρωτικών καθεστώτων που αιματοκύλισαν την ανθρωπότητα.
Το αίμα τους δείχνει τον δρόμο που οφείλουμε να ακολουθήσουμε και θα εγγυάται και θα διασφαλίζει την Ειρήνη. Ειδικά σήμερα που η ανθρωπότητα ταλανίζεται από τον πόλεμο της Ουκρανίας η ημέρα αυτή αποτελεί ένα βήμα όπου ενώνουμε τις φωνές μας και ανανεώνουμε την πίστη και την δέσμευση μας για συνέχιση του αγώνα υπέρ της Ειρήνης.
Είναι σίγουρο ότι δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον χωρίς μνήμη, δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον χωρίς ταυτότητα και ρίζα, δεν μπορεί να υπάρξει μέλλον χωρίς την ανάγκη της θρησκείας,της οικογένειας και βασικών αξιών".
Σε άλλο σημείο τόνισε:
"Καταστρέψατε την επαρχία Βιάννου, εκτελέσετε πάραυτα, χωρίς διαδικασία, τους άρρενες πάνω απο 16 ετών και όλους όσους συλλαμβάνονται στην ύπαιθρο ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Με την διαταγή αυτή αποκτηνώνοται τα φασιστικά σκυλιά του Χίτλερ, χάνουν κάθε αίσθηση ανθρωπιάς και αξιοπρέπειας και δολοφονούν στο μικρό αυτό χωριό 32 άνδρες και 4 παιδιά εκ των οποίων τα τρία αδέλφια τα δολοφόνησαν μετά από φρικτά βασανιστήρια. Αφού οι βάρβαροι λεηλάτησαν το Κεφαλοβρύσι απήλθαν ήρεμοι και ατάραχοι για το έργο τους. Αυτή ήταν η πρώτη τραγωδία για το Μαρτυρικό Κεφαλοβρύσι όχι όμως η μοναδική. Δεν ικανοποιήθηκαν τα βάρβαρα σκυλιά του Χίτλερ και εξεδόθη προκήρυξη ορίζουσα ολόκληρη την περιοχή ως νεκρά ζώνη. Έδωσαν λίγο χρόνο ώστε οι χαροκαμμένες γυναίκες με τα παιδιά τους να εγκαταλείψουν το χωριό και επέστρεψαν οι δολοφόνοι με εκδικητική μανία εκτέλεσαν, ρήμαξαν , λήστεψαν και ανατίναξαν τα σπίτια εκ θεμελίων και έκαψαν όλα τα υπάρχοντα των ανθρώπων. Οι χαροκαμμένες Μανάδες παίρνουν τα παιδιά τους αγκαλιά και βρίσκουν καταφύγιο στο γειτονικό χωριό τον Αμιρά. Και ενώ δολοφόνησαν εν ψυχρώ με σαδιστική μεθοδικότητα και εν πληρεί τάξει η επίσημη Γερμανική αναφορά ισχυρίζεται ότι πυροβολήθηκαν ενώ προσπαθούσαν να διαφύγουν (Γκαιπελική προπαγάνδα).
Η αλήθεια όμως αγαπητοί μου είναι αντίθετη της λήθης , γι'αυτό χρέος μας είναι να μην ξεχνούμε γιατί αν ξεχάσουμε η θυσία των αγαπημένων μας νεκρών θα αποδειχθεί μάταιη.
Έχουμε χρέος ιστορικό και ηθικό να διατηρήσουμε την μνήμη αυτών των ανθρώπων ανεξίτηλη σαν φάρο για τις επόμενες γενιές ώστε να μην επαναληφθούν ποτέ πια τέτοια εγκλήματα και για να μπορούμε να έχουμε μια πατρίδα ελεύθερη και κυρίαρχη. Να θυμόμαστε πάντα ότι καμιά πρόοδος δεν διαρκεί αν δεν την φρουρούμε διαρκώς.
Και ενώ το μαύρο πέπλο του θανάτου είχε απλωθεί στο Κεφαλοβρύσι οι άνθρωποι έμοιαζαν να έχουν χάσει κάθε ελπίδα, εκεί πλέον έρχεται η ηρωίδα γυναίκα. Πόνος αβάσταχτος , κραυγές απελπισίας, όμως η ζωή πρέπει να συνεχιστεί, ήταν αναγκαίο το νήμα της καθημερινότητας να μην διακοπεί. Η ζωή έπρεπε να συνεχιστεί πάση θυσία. Το κενό της απουσίας του άνδρα ως παράγοντα της οικονομικής επιβίωσης, αλλά και ως συνεκτικό στοιχείο της οικογένειας καλείται πλέον να καλύψει η μαυροφορεμένη Μάνα. Καλείται να προσπεράσει το δικό της πρόβλημα και να γίνει η ίδια γυναίκα και άνδρας προκειμένου η οικογένεια σε όλα της τα επίπεδα οικονομικό, κοινωνικό, συναισθηματικό να συνεχίσει να υφίσταται. Αγρότισσα πλέον και αγρότης, Μάνα και Πατέρας, νοικοκυρά και κουβαλιτής γίνεται η ίδια και βέβαια χωρίς σπίτι, χωρίς υπάρχοντα που τα είχαν πυρπολήσει οι φασίστες Γερμανοί. Έχει το τιμόνι της οικογένειας πλέον, παίρνει αποφάσεις, τεράστια η ευθύνη ανατροφής των παιδιών . Αυτός ο πολυδιάστατος ρόλος θα διαρκέσει πολλά χρόνια. Μόνο να το αναλογιστεί κανείς σήμερα τρομάζει. Αρκετές φορές καταριέται τον φονιά, πολλές φορές μοιρολογάται, αλλά αμέσως το μητρικό ένστικτο υπερισχύει και με δάκρυα στα μάτια δίνεται πάλι στον αγώνα για να μεγαλώσει σωστά τα παιδιά της με αυτοσεβασμό και πίστη στις δυνάμεις της.
Ψάχνω να βρω λόγια να υμνήσω αυτήν την γυναίκα, αυτό το σύμβολο του Σεπτέμβρη του 43.
Συγκλονίζομαι και αναριγώ μπροστά της. Γιγάντια η προσφορά της μέσα στον όλεθρο. Μόνο με τα μάτια της ψυχής θα νοιώσουμε τον παλμό αυτής της γυναίκας. Βαρύ φορτίο σήκωσε στους ώμους της, τις περισσότερες μέρες να μένει νηστικια για να φάνε τα παιδιά της.
Πρέπει Τιμή και Δόξα σε όλες αυτές τις ανώνυμες γυναίκες τής επαρχίας Βιάννου που κράτησαν γερά και η ζωή συνεχίστηκε.
Σήμερα προσφέρουμε το δάκρυ της καρδιάς μας ως σπουδή στη μεγάλη θυσία.
Ως χριστιανοί συμπροσευχόμαστε με την εκκλησία μας για ανάπαυση των ψυχών και υποσχόμαστε να διατηρήσουμε ακέραιη και συνεχή την ιστορική μνήμη γιατί όποιος λαός ξεχνάει η διαγράφει το ιστορικό του παρελθόν είναι καταδικασμένος να διαγραφεί ο ίδιος από την ιστορία".
Τα καθιερωμένα κόλλυβα ετοίμασαν στο μεταξύ, μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμιρά ως ελάχιστο φόρο τιμής στους νεκρούς από τη ναζιστική θηριωδία το Σεπτέμβρη του 43.
