To μνημείο με τίτλο «Η μεγάλη κύκλωση της Εμπάρου» σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε από τους 1331 architects. Σκοπός του έργου είναι να αποτελέσει μνημείο τιμής στους πεσόντες και να αναδείξει την ιστορία της Εμπάρου κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ιστορικά στοιχεία
Στις 6 Αυγούστου του 1944 κυκλώθηκαν αιφνιδιαστικά όλα τα χωριά της Εμπάρου, από τμήμα στρατού δυνάμεως διακοσίων ανδρών ενώ οι Γερμανοί έστησαν πολυβόλα στις διαβάσεις σε ακτίνα πέντε χιλιομέτρων, έτσι ώστε κανείς να μη διαφύγει. Η Έμπαρος πέρασε εφιαλτικές ώρες από την γερμανική περίπολο, ομηρίες και εκτελέσεις. Συνελήφθησαν 35 όμηροι από τα χωριά της περιοχής. Εκτελέστηκαν ο Πρόεδρος της Κοινότητας Εμπάρου Αντώνης Σταματάκης και ο Εμμανουήλ Μαρκογιαννάκης από το Μηλιαράδω. Λίγο αργότερα, στις 16.9.1944, εκτελέστηκαν στην Αγυιά Χανίων οι Μιλτιάδης Σηφάκης από το Μηλλιαράδω, Γεώργιος Ψιλάκης και Γεώργιος Σταματάκης από την Έμπαρο.
Με την παρέμβαση του άξιου Ιεράρχη Ευγένιου Ψαλιδάκη σώθηκαν οι υπόλοιποι όμηροι. Στους εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς κατακτητές περιλαμβάνεται και ο Εμπαρίτης Γεώργιος Ε. Φραγκάκης με ημερομηνία εκτέλεσης την 14η -9-1943.
Η 6η Αυγούστου έχει οριστεί ως ημέρα μνήμης για τους νεκρούς της Κατοχής στα χωριά της λεκάνης της Εμπάρου.
Περιγραφή του μνημείου.
Το μνημείο βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της Εμπάρου. Αποτελείται από ένα οργανικό τοιχίο, κατασκευασμένο από μπετό, το οποίο κυκλώνει το μεταλλικό γλυπτό που βρίσκεται στο κέντρο. Η σημασία του τοιχίου είναι αλληγορική διότι αναπαριστά την μεγάλη κύκλωση της Εμπάρου καθώς και το εκτελεστικό απόσπασμα γενικότερα. Επιπλέον, τα φύλλα μετάλλου που διαμορφώνουν το κεντρικό γλυπτό, αναπαριστούν ανθρώπινη μορφή και δημιουργούν την αίσθηση της “κίνησης” ανάλογα με την οπτική γωνία που αντικρίζεις την ανθρώπινη μορφή. Το κεντρικό γλυπτό δηλαδή “εμφανίζεται” και “εξαφανίζεται” ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.
Οφειλόμενες ευχαριστίες
Το έργο χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Κρήτης. Ευχαριστούμε θερμότατα τον Περιφερειάρχη Κρήτης Σταύρο Αρναουτάκη. Επίσης τον πρώην Δήμαρχο Βιάννου και νυν Πρόεδρο του Περιφερειακού Συμβουλίου Κρήτης Παύλο Μπαριτάκη, που οραματίστηκε το έργο μαζί με τον πρόεδρο της Εμπάρου Γιώργο Περογιαννάκη και τον αείμνηστο δικηγόρο Ιωάννη Ζ. Πλαγιωτάκη. Άξιος μνείας και ευχαριστιών είναι και ο νυν Δήμαρχος Βιάννου Μηνάς Σταυρακάκης, που επί δημαρχίας του περατώθηκε το έργο. Τέλος, ευχαριστούμε την Ένωση Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δ. Βιάννου για τη δωρεά της αρχιτεκτονικής μελέτης του μνημείου, η όποια έχει την ομόφωνη έγκριση του Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής Ηρακλείου. Το έργο δεν θα είχε ολοκληρωθεί χωρίς τη συμβολή όλων των παραπάνω ανθρώπων και φορέων. Κυρίως, όμως, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τους κατοίκους της Εμπάρου για την υπομονή και την εμπιστοσύνη που μας έδειξαν.
Λίγα λόγια για τους 1331 architects
Οι 1331 architects είναι ένα αρχιτεκτονικό γραφείο με έδρα το Ηράκλειο της Κρήτης, το οποίο συνθέτουν κυρίως οι αρχιτέκτονες Χαράλαμπος Χ. Κοτσάμπασης και Μυρτώ Α. Συγγελάκη. Οι δυο τους μετα απο πολυετή φοίτηση για την κατάκτηση τίτλων και μεταπτυχιακών σπουδών σε πανεπιστήμια της Αγγλίας, επέστρεψαν στην Ελλάδα όπου εργάστηκαν σε μεγάλα γραφεία στην Αθήνα αλλά και στο Ηράκλειο. Τα τελευταία χρόνια διατηρούν Αρχιτεκτονικό γραφείο στο Ηράκλειο. Το γραφείο τους αναλαμβάνει έργα όπως κατοικίες, καταστήματα, γραφεία και εικαστικά.
