Τα περισσότερα χρόνια είναι όλο και περισσότερα τα άτομα που ακολουθούν το πρόγραμμα νηστείας που ορίζει η ορθόδοξη εκκλησία πριν το Πάσχα.
Η Σαρακοστή αποτελεί λοιπόν μία πρακτική για πολλούς που περιλαμβάνει μία μακρά περίοδο ενός διαφορετικού τρόπου διατροφής που όπως αποδεικνύουν τα επιστημονικά δεδομένα έχει οφέλη για την υγεία μας αλλά ταυτόχρονα απαιτεί προσοχή για κάποιους άλλους. Σύμφωνα με στοιχεία του Τμήματος Προληπτικής Ιατρικής και Διατροφής του Πανεπιστημίου Κρήτης τα άτομα που ακολουθούν τις επίσημες νηστείες της Εκκλησίας έχουν μειωμένη χοληστερόλη, λιγότερο σωματικό βάρος και μικρότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου.
Όπως διαβάζουμε στο iatropedia.gr, η νηστεία απαιτεί ένα καθημερινό διαιτολόγιο απαλλαγμένο από την κατανάλωση κεκορεσμένων λιπών και πλούσιο σε μονοακόρεστα από τις ελιές και το λάδι ελιάς αλλά και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα από τα θαλασσινά, τους ξηρούς καρπούς και άλλους σπόρους. Επίσης είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, αντιοξειδωτικά στοιχεία και βιταμίνες, που προστατεύουν συνολικά από παθήσεις όπως η στεφανιαία νόσος και η υπερλιπιδαιμία. Ταυτόχρονα όμως είναι αρκετά πλούσια σε συνολικά λιπαρά και υδατάνθρακες (άμυλο) και πουρίνες (ουσίες που ανεβάζουν το ουρικό).
Τα πιο δημοφιλή τρόφιμα της νηστείας περιλαμβάνουν:
Το ελαιόλαδο και οι ελιές που αποτελούν πηγές μονοακόρεστου λίπους και βιταμινών Ε & Α, καροτενοειδών, καλίου, ασβεστίου, φωσφόρου, σιδήρου και μαγνησίου. Στην κατανάλωση τους απαιτείται προσοχή για το αλάτι και τις θερμίδες.
Τα θαλασσινά που είναι βασική πηγή πρωτεϊνών υψηλής βιολογικής αξίας, πλούσια σε ω-3 λιπαρά οξέα και χαμηλά σε κορεσμένο λίπος
Τα όσπρια που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες, αλλά και πρωτεΐνες χαμηλής βιολογικής αξίας και μία ποικιλία ιχνοστοιχείων
Τα διάφορα λαχανικά εποχής (μαγειρεμένα ή σε σαλάτα) που είναι πηγές φυτικών ινών, βιταμινών και ιχνοστοιχείων, αλλά και πολύτιμη πηγή φυτικών ινών και πρωτεϊνών.
Τους ξηρούς καρπούς που είναι εξαιρετικές πηγές φυτικών πρωτεϊνών, φυτικών ινών και μικροθρεπτικών συστατικών όπως ασβεστίου, βιταμινών Β και ω3 λιπαρών οξέων.
Το χαλβά που προέρχεται από το σησάμι και είναι ένα τρόφιμο πλούσιο σε ακόρεστα λιπαρά και απλά σάκχαρα (αν και πλέον υπάρχουν επιλογές με στέβια και χωρίς ζάχαρη) αλλά και συνολικές θερμίδες. Είναι μία καλή πηγή βιταμίνης Ε, σιδήρου, ασβεστίου, φωσφόρου, καλίου, σεληνίου και ψευδαργύρου.
Το ταραμά που αποτελεί καλή πηγή βιταμινών Α και D, μαγνησίου, ψευδαργύρου, φωσφόρου και καλίου. Ταυτόχρονα όμως είναι τροφή πλούσια σε αλάτι και θερμίδες και για αυτό απαιτεί προσοχή.
Τη σόγια που αποτελεί υποκατάστατο (εν μέρει) του κρέατος αλλά και πηγή πολυακόρεστων λιπαρών οξέων και ω-3, πρωτεΐνης υψηλής βιολογικής αξίας και διαλυτών φυτικών ινών.
Την ίδια στιγμή στη νηστεία αποκλείονται τρόφιμα όπως είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα και το τυρί, το κρέας, το κοτόπουλο, το ψάρι, το αυγό καθώς και όλα τα τρόφιμα που τα περιλαμβάνουν.
Η νηστήσιμη διατροφή είναι συνολικά μία χορτοφαγική δίαιτα πλούσια σε φυτικές ίνες αλλά και υδατάνθρακες, πλούσια σε πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης, απαλλαγμένη από κορεσμένα λιπαρά αλλά πλούσια σε μονοακόρεστα και σε ω-3 λιπαρά οξέα και για αυτό έχει καρδιαγγειακά οφέλη, συμβάλλει στη βελτίωση της αρτηριακής πίεσης και των καρδιακών παλμών, καθώς και στη μείωση των επιπέδων της χοληστερόλης.
Επίσης, σύμφωνα με δημοσιευμένες μελέτες είναι ένα πρόγραμμα διατροφής που μπορεί να ελαττώσει τα επίπεδα της ολικής και της «κακής» (LDL) χοληστερόλης, ακόμα και το σωματικό βάρος, ενώ ενδέχεται να αυξήσει τα επίπεδα ορισμένων θρεπτικών συστατικών, όπως τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που σχετίζονται αρνητικά με την καρδιοπροστασία και την καταπολέμηση της κατάθλιψης.
Η νηστεία απαιτεί επίσης ένα διαιτολόγιο που μπορεί να ακολουθηθεί, με μεγαλύτερη όμως προσοχή και με κατάλληλους συνδυασμούς, ακόμα και από άτομα με μεταβολικές παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης. Αν λοιπόν δοθεί έμφαση στην αποφυγή υπερβολικών ποσοτήτων λαδιού και αμύλου, στους σωστούς συνδυασμούς αμυλούχων τροφίμων και στην παράλληλη αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, με ταυτόχρονη προσαρμογή της θεραπευτικής αγωγής το άτομο με διαβήτη μπορεί να ακολουθήσει τη νηστεία, έχοντας ακόμα και καλύτερη ρύθμιση.
Επίσης, όσα άτομα έχουν υψηλές τιμές ουρικού οξέος πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεχτικά κατά την περίοδο της νηστείας και πρέπει να αποφεύγουν τη συχνή κατανάλωση οσπρίων, τα λαχανικά όπως ο αρακάς και το σπανάκι, τους ξηρούς καρπούς όπως τα αμύγδαλα και να αποφεύγουν τα θαλασσινά, ως υποκατάστατο του κρέατος. Επίσης, δεδομένου ότι η πρόσληψη σόγιας μπορεί να αυξήσει την απέκκριση του ουρικού οξέος από τους νεφρούς, η αντικατάσταση του κόκκινου κρέατος, από προϊόντα σόγιας, μπορεί να έχει οφέλη για τα άτομα που έχουν πρόβλημα με το ουρικό οξύ.
