Στην Ευρώπη πάνω από 20% του πόσιμου νερού, που εισέρχεται στα δίκτυα μεταφοράς, χάνεται και δεν τιμολογείται εξαιτίας διαρροών και βλαβών. Αυτό συνεπάγεται ένα τεράστιο οικονομικό κόστος για τους οργανισμούς διαχείρισης του νερού.
Αυτές οι απώλειες είναι ιδιαίτερης σημασίας και αξίας σε περιοχές της Μεσογείου, όπου παρατηρείται έντονη λειψυδρία, καθώς και υψηλό κόστος έργων κυρίως παλαιών τεχνολογιών, όπως είναι η Κρήτη.
Όπως έχει επανειλημμένως αναφερθεί, στη χώρα μας οι απώλειες νερού στα δίκτυα διανομής νερού, ιδιαίτερα σε αυτά της άρδευσης (Εικ. 1), είναι ιδιαίτερα υψηλές. Επιπρόσθετα, η κακοδιαχείριση των υδατικών αποθεμάτων, η σπατάλη, οι κλοπές και οι ανεξόφλητοι λογαριασμοί, πολλές φορές και από έχοντες και κατέχοντες, οξύνουν τα προβλήματα της λειψυδρίας (Αγγελάκης, 2024).
Έτσι, οι ποσότητες νερού, που δεν πληρώνονται, ή όπως λέγεται το μη- τιμολογούμενο νερό (ΜΑΝ), σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνά το 80%, με μεγαλύτερο πρόβλημα στο νερό της άρδευσης. Τα πιο αναπτυγμένα και σχετικά σύγχρονα σήμερα δίκτυα στη χώρα είναι αυτά της ΕΥΔΑΠ με απώλειες 20-25%. Αντίθετα σε άλλες αναπτυγμένες χώρες, όπως στη Σιγκαπούρη και στη Μάλτα, αναφέρονται απώλειες μικρότερες από 5%.
Καθημερινά, οι υπηρεσίες ύδρευσης αντιμετωπίζουν προκλήσεις, που σχετίζονται με την ορθή διαχείριση του νερού. Η λειψυδρία, η αυξημένη κατανάλωση νερού, το υψηλό ενεργειακό κόστος, η αστικοποίηση και το ΜΑΝ είναι μερικές μόνο από τις προκλήσεις, που αναγκάζουν τις υπηρεσίες ύδρευσης να υιοθετήσουν καινοτόμες προσεγγίσεις, όπως είναι τα ψηφιοποιημένα δίκτυα διανομής νερού.
Το ΜΑΝ είναι ουσιαστικά το παραγόμενο και καθαρισμένο νερό, που χάνεται κάπου στο σύστημα διανομής νερού και δεν φτάνει ποτέ στους καταναλωτές. Αυτό σημαίνει ότι το νερό δεν χρησιμοποιείται και δεν πληρώνεται, επηρεάζοντας τις τοπικές οικονομίες, καθώς και τους διαθέσιμους τοπικούς πόρους. Το πρόβλημα είναι παγκόσμιο!
Στη χώρα μας τα επίπεδα του ΜΑΝ κυμαίνονται από περίπου 25% έως και 80% στα δίκτυα άρδευσης σε ορισμένες περιοχές. Δυστυχώς ακόμη και σε μεγάλες πόλεις, όπως το Ηράκλειο, το ΜΑΝ είναι πάνω από 40 % παρά την προσπάθεια αντικατάστασης και εκσυγχρονισμού σε πάνω από το 50% των δικτύων ύδρευσης.
Εάν οι ποσότητες του ΜΑΝ μειωθούν κατά μόλις 1% ετησίως, αυτό ισοδυναμεί με εξοικονόμηση 600m3 νερού την ημέρα ή 220.000 m3 το έτος, δηλαδή ως εάν η πόλη αποκτά μια νέα γεώτρηση ή μια άλλη πηγή νερού παροχής 25m3/h. Επομένως, είναι σαφές ότι υπάρχει σημαντική δυνατότητα αντιμετώπισης της λειψυδρίας με έναν πιο ορθολογικό και αποτελεσματικό τρόπο διανομής και παροχής νερού.
Στη ΔΕΥΑΗ έχει αρχίσει την υλοποίηση ολοκληρωμένου ευφυούς συστήματος διαχείρισης του δικτύου ύδρευσης. Έως σήμερα έχουν τοποθετηθεί ήδη 20.000 ψηφιακοί υδρομετρητές με σύστημα απομακρυσμένης τηλεμέτρησης της κατανάλωσης του νερού ενώ αναμένεται η τοποθέτηση 25.000 επιπλέον ψηφιακών υδρομέτρων έως το τέλος του 2025.
Ταυτόχρονα εκτελούνται έργα, για τον εκσυγχρονισμό – συμπλήρωση του συστήματος παρακολούθησης, τηλε-ελέγχου – ηλεχειρισμού και ελέγχου διαρροών του δικτύου ύδρευσης, των δεξαμενών και των γεωτρήσεων της πόλης του Ηρακλείου. Έτσι θα γίνεται συνεχής παρακολούθηση της ποιότητας και ποσότητας του νερού με χρήση ψηφιακών παροχομέτρων πολυπαραμετρικών οργάνων και κατάλληλου λογισμικού
Οι ψηφιακές εφαρμογές μπορούν να βοηθήσουν στην καταπολέμηση ορισμένων από τις παραπάνω περιβαλλοντικές και αστικές προκλήσεις. Οι τεχνολογικές εξελίξεις έχουν καταστήσει οικονομικά εφικτή την ψηφιοποίηση πολλών δραστηριοτήτων και οι νέες τεχνολογίες, όπως το Internet of Things (IoT), παρέχει στον τομέα του νερού νέες και σημαντικές ευκαιρίες.
Η προμήθεια και εγκατάσταση ψηφιακών υδρομετρητών (Εικ. 2) και κυρίως η εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου διαρροών με τηλε-έλεγχο ή/και τηλεχειρισμό σε υφιστάμενα δίκτυα μεταφοράς και διανομής νερού, μπορεί να βελτίωση σημαντικά την υφιστάμενη κατάσταση.
Παράδειγμα είναι η χρήση μετρητών από τον οργανισμό Διαχείρισης Ελληνικού Δικτύου Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΔΕΔΔΗΕ), που έχουν ένα τεράστιο πλεονέκτημα σε σχέση με όλες άλλες τεχνολογίες, γsιατί έχουν πάντα ρεύμα, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες του κ. Δημ. Παπαστεργίου, Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Έτσι και οι υδρομετρητές θα καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια και η μπαταρία τους θα διαρκεί πολύ4 περισςότερο, με πολύ καλύτερες συνθήκες μετάδοσης κάθε πληροφορίας.
Τέλος, της και θερμές ευχαριστίες οφείλονται στον κ. Δημ. Παπαστεργίου, για την κριτική και της σημαντικές παρατηρήσεις του σχετικές με την πρόταση για μια Πρότυπη Διαδημοτική ΔΕΥΑ στην Κρήτη (Αγγελάκης, 2025). Να είναι πάντα καλά και δημιουργικός.
*Ο Ανδρέας Ν. Αγγελάκης είναι επίτιμο µέλος και διακεκριμένος Fellow της Παγκόσμιας Εταιρείας Νερού (IWA)
