Ο ταυτόχρονος εκβρασμός αυτών των σπάνιων κητωδών υποδηλώνει ανθρωπογενή αίτια*

Μαζικός εκβρασμός τουλάχιστον τεσσάρων Zιφιών (Cuvier’s Beaked Whale, Ziphius cavirostris) σημειώθηκε χθες στη νοτιοανατολική Κρήτη. Τα τέσσερα κητώδη εκβράστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα σε γειτονικές ακτές, ενώ ένας πέμπτος Zιφιός, που εντοπίστηκε σε καλύτερη κατάσταση, οδηγήθηκε από πολίτες πίσω στα ανοιχτά. Έκτοτε, η τύχη του παραμένει άγνωστη.

Είναι, όμως, πολύ πιθανό να έχουν πεθάνει και άλλοι Zιφιοί στην περιοχή, οι οποίοι ενδέχεται είτε να μην εκβραστούν στις ακτές είτε να μην εντοπιστούν ποτέ. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, λόγω των επικρατούντων βορείων και βορειοδυτικών ανέμων, τα νεκρά κητώδη μπορεί να παρασυρθούν προς το πέλαγος ή να καταλήξουν σε πιο δυσπρόσιτες ακτές της Κρήτης.

Ο ταυτόχρονος εκβρασμός αυτών των σπάνιων κητωδών υποδηλώνει ανθρωπογενή αίτια. Η διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι τα διάφορα είδη Ζιφιών παρουσιάζουν ιδιαίτερη ευαισθησία σε συγκεκριμένες συχνότητες έντονης υποβρύχιας ηχορρύπανσης, οι οποίες τα αναγκάζουν σε απότομη ανάδυση από τα μεγάλα βάθη όπου τρέφονται. Η απότομη αυτή ανάδυση οδηγεί σε εμβολή, που συνήθως αποβαίνει θανατηφόρα.

Από χθες, το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, σε συνεργασία με διεθνείς περιβαλλοντικούς φορείς, έχει ξεκινήσει λεπτομερή διερεύνηση του ηλεκτρονικού ίχνους των πλοίων που διέπλεαν τις προηγούμενες ημέρες τη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης. Μία τέτοιας έντασης ηχορρύπανση μπορεί να προκληθεί είτε από ανθυποβρυχιακά σόναρ πολεμικών πλοίων είτε από σεισμικές έρευνες. Τα στοιχεία μέχρι στιγμής υποδεικνύουν ως πιθανότερη αιτία τα σόναρ πολεμικών πλοίων. Αξιοσημείωτο είναι ότι στη συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή καταγράφεται παρουσία πολεμικών πλοίων διαφόρων εθνικοτήτων και, αν και σε περίοδο ειρήνης το στίγμα τους θα έπρεπε να είναι ορατό, στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό δεν συμβαίνει.

Το χθεσινό πλήγμα στον πληθυσμό των Zιφιών της Ελληνικής Τάφρου είναι πιθανότατα μη αναστρέψιμο, καθώς οι Zιφιοί συγκαταλέγονται στα ελάχιστα είδη κητωδών που δεν μεταναστεύουν, αλλά παραμένουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους στην ίδια θαλάσσια περιοχή - συνήθως σε περιοχές με βαθιές θαλάσσιες τάφρους. Άρα είναι και πολύ δύσκολο να ανακάμψουν οι πληθυσμοί τους

Όπως σε κάθε περίπτωση, έτσι και τώρα, ήταν ιδιαίτερα σημαντικές οι προσπάθειες των τοπικών κτηνιάτρων και των μελών της τοπικής κοινωνίας, που προσπάθησαν εθελοντικά να συνδράμουν όσο μπορούσαν σε αυτά τα τραγικά περιστατικά. Ωστόσο, χωρίς ειδικό εξοπλισμό σε συνεχή ετοιμότητα, την απαραίτητη εξειδίκευση και εκπαιδευμένες ομάδες υποστήριξης, η επίκληση σε οποιοδήποτε εθνικό δίκτυο διαχείρισης εκβρασμών, το οποίο θα ήταν σε θέση να προσφέρει περίθαλψη ή να υλοποιήσει ουσιαστικές νεκροψίες, μοιάζει ειρωνική σε ένα τόσο σοβαρό και τραγικό περιστατικό.

Δυστυχώς, χωρίς τις απαραίτητες προϋποθέσεις, κατά τη νεκροψία πιθανότατα δεν κατέστη εφικτό να συλλεχθούν τα δείγματα που θα μπορούσαν να αποδείξουν εάν ο θάνατος προκλήθηκε από εμβολή, δεδομένου ότι για τον σκοπό αυτό απαιτείται πλήρης νεκροψία, με έμφαση στη λεπτομερή εξέταση του ακουστικού συστήματος και του εγκεφάλου. Σε αυτό το ιδιαίτερα σοβαρό ζήτημα θα επανέλθουμε σύντομα.

Σε μια χώρα, σε μια Μεσόγειο και σε μια Ευρώπη που αρέσκεται, μέσα από πανάκριβα συνέδρια, να διακηρύσσει ότι αναλαμβάνει δεσμευτικές πρωτοβουλίες για την προστασία των θαλασσών, είναι αδιανόητο να παραμένουμε θεατές στον αποδεκατισμό των τελευταίων σπάνιων ειδών που κατάφεραν να επιβιώσουν έως σήμερα στα νερά μας. Δεν υπάρχει πουθενά, ούτε στη Μεσόγειο ούτε στις ελληνικές θάλασσες, ένα πραγματικό «δίκτυ προστασίας» για τα θαλάσσια θηλαστικά.

Δημοσίευση: Archipelagos - Institute of Marine Conservation