Η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής της Ενορίας Αγίου Βασιλείου
26/02/2022
Του Γιώργου Κονδυλάκη
Πολύ παλιά εκκλησία με βυζαντινές Αγιογραφίες στους τοίχους είναι η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής της Σαμαρείτιδας που βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή νοτιοδυτικά του χωριού Άγιος Βασίλειος Βιάννου, κοντά στον Κρυγιό ποταμό. Από τις αρχαιότερες εκκλησίες της Κρήτης. Κτίστηκε πιθανόν τα πρώτα χριστιανικά χρόνια πριν τις εικονομαχίες (726 μ. χ.).
Όπως μας είπε ο Αγιογράφος κ. Δημήτρης Καλλέργης από τον Άγιο Βασίλειο, κατά τη διάρκεια των διωγμών της εικονομαχίας, σοβαντίστηκαν οι παλαιότερες Αγιογραφίες και ξανά ζωγραφίστηκαν αργότερα μετά την αναστήλωση των εικόνων. Αν κάποιος βγάλει τον σοβά φαίνονται τα ίχνη της αρχικής αγιογράφησης. Αυτή είναι και η γνώμη των αρχαιολόγων που εξέτασαν την εκκλησία παλαιότερα. Στη συνέχεια έγιναν Αγιογραφίες που καταστράφηκαν από τους Τούρκους. Τελικά ανακαινίστηκε επί Τουρκοκρατίας και έγιναν νέες εικόνες πάνω στις παλιές ορισμένες από τις οποίες υπάρχουν και σήμερα.
Πιστεύεται ήταν κρυμμένη στη βλάστηση χαμηλά στον Κρυγιό ποταμό, ώστε να προστατεύεται αρχικά από τους εικονομάχους και αργότερα από τους Άραβες και τους πειρατές. Επειδή βρίσκεται σε ρεματιά με μεγάλη υγρασία η εκκλησία και οι Αγιογραφίες θέλουν συντήρηση. Εορτάζει στις 26 Φεβρουαρίου κάθε χρόνο. Λειτουργία γίνεται και την Κυριακή της Σαμαρείτιδας.
