Η Εθνική Αντίσταση έσωσε τη Μακεδονία από τους Βούλγαρους

Η ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΕΣΩΣΕ ΤΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΒΟΥΛΓΑΡΟΥΣ

Το ΕΑΜ στην πρώτη γραμμή της Αντίστασης ενάντια στον διαμελισμό της Ελλάδας.

«Πριν ένα χρόνο ακόμα, υπήρχαν, θυμάστε, διαδηλωτές και συμπαθούντες έστω, αλλά θεατές. (…) Σ’ αυτές τις διαδηλώσεις της Άνοιξης και του Καλοκαιριού του ’43 και περισσότερο απ’ όλες σ’ αυτήν εδώ, όλα τα φράγματα είχαν σπάσει. Κι όταν σπάσουν όλα όσα χωρίζουν την πρωτοπορία από τη μεγάλη μάζα του λαού, όταν πρωτοπορία και μάζα γίνονται ένα - μία πρωτοπόρα λαϊκή μάζα που εξορμά αποφασισμένη για όλα, δεν αντέχει πια κανένα φράγμα». Πέτρος Ανταίος, Αντιστασιακός (1920-2002).

Στα τέλη του 1942, μετά το ορόσημο του Γοργοποτάμου, η Αθήνα και όλη η Ελλάδα φλέγεται από επαναστατικό πυρετό. Τον πάνδημο συναγερμό της Μάχης της Κρήτης, καταλύτη και θεμέλιο λίθο της ευρωπαϊκής λαϊκής Αντίστασης, ακολουθούν ηρωικές πράξεις της «αυθόρμητης Αντίστασης», με κυριότερες τη θυσία του Μάθιου Πόταγα και το κατέβασμα της σβάστικας από την Ακρόπολη από τους 19χρονους φοιτητές Λάκη Σάντα και Μανώλη Γλέζο. Πολύ γρήγορα, όμως, αναπτύσσονται ολοένα και πιο οργανωμένες μορφές Αντίστασης, όπως π.χ. η Εθνική Αλληλεγγύη, που ιδρύθηκε τον Μάιο του 1941 κι οργάνωσε τη λαϊκή πρόνοια σώζοντας τους Έλληνες από την πείνα και το Εργατικό ΕΑΜ (η ίδρυσή του στις 16 Ιουλίου 1941 προηγήθηκε της ίδρυσης του ΕΑΜ) που συσπείρωσε στις γραμμές του το σύνολο των εργατών κι υπαλλήλων της χώρας. Αλλά και κορυφαία αντιστασιακά γεγονότα όπως η απεργία των τριατατικών, τον Απρίλιο του 1942, που εξελίχθηκε σε καθολική απεργία των δημοσίων υπαλλήλων κι αποτέλεσε τη μόνη νικηφόρο απεργία στην κατεχόμενη Ευρώπη. Καθώς και η ανατίναξη των γραφείων της ναζιστικής-δωσιλογικής οργάνωσης ΕΣΠΟ από την ΠΕΑΝ στις 20 Σεπτεμβρίου 1942, που είχε ως αποτέλεσμα η Ελλάδα να είναι η μόνη χώρα που δεν στήριξε με εθελοντές την χιτλερική επιδρομή εναντίον του λαού της ΕΣΣΔ!

Με βάση τα παραπάνω, η Αθήνα δικαίως χαρακτηρίζεται ως «η πρώτη αντιστασιακή πρωτεύουσα της Ευρώπης». Η ίδρυση της ΕΠΟΝ στις 23 Φεβρουαρίου 1943, της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης νεολαίας στην Ευρώπη, σηματοδοτεί σπουδαίες εξελίξεις. Στις 24 Φεβρουαρίου η νεολαία της Αθήνας ξεχύνεται στους δρόμους ενάντια στην πολιτική επιστράτευση. Στις 25 Φεβρουαρίου 1943 πραγματοποιείται νέα απεργία των τριατατικώνκαι την ίδια μέρα ανακοινώνεται το διάταγμα της δωσιλογικής «κυβέρνησης» περί υποχρεωτικής εργασίας. Στις 28 Φεβρουαρίου, η πάνδημη συμμετοχή και το ανυπότακτο πνεύμα του λαού της Αθήνας μετατρέπει την κηδεία του Κωστή Παλαμά σε μεγάλο αντιστασιακό γεγονός.

Κι έρχεται το ορόσημο της 5ης Μαρτίου 1943, οπότε και πραγματοποιείται γενική απεργία (που έχει προκηρύξει το Εργατικό ΕΑΜ) και τεράστιες σε όγκο διαδηλώσεις στην Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, το Βόλο, την Πάτρα, τα Χανιά και αλλού. Οι διαδηλωτές εισβάλλουν στο Υπουργείο Εργασίας και σε συνεργασία με τους υπαλλήλους του Υπουργείου καίνε τους καταλόγους με τα ονόματα 80.000 επίστρατων και ανέργων. Μπροστά στο πρωτόγνωρο λαϊκό ξέσπασμα, με πρωταγωνιστή τη νεολαία, η πολιτική επιστράτευση ματαιώνεται. Μία «περίλαμπρη νίκη» του λαού - μοναδική εξαίρεση σε όλη την Ευρώπη, χάρη στην οποία η ελληνική νεολαία σώθηκε από τα γερμανικά κάτεργα και αιμοδότησε με το σφρίγος, την τόλμη και την λεβεντιά της την Εθνική Αντίσταση. Ακολουθείη πολύ μαζική διαδήλωση στην Αθήνα, στις 25 Ιουνίου 1943, εναντίον της τρομοκρατίας των κατακτητών με βάση το αφήγημα των «αντιποίνων». Μία διαδήλωση με πρωταγωνιστή τη νεολαία,που βάφτηκε στο αίμα.

Όπως σημειώνει η Οντέτ Βαρών – Βασάρ για το ελληνικό αντιστασιακό κίνημα, που έγινε ακόμη πιο μαζικό και τολμηρό τη συγκεκριμένη περίοδο (άνοιξη-καλοκαίρι του 1943)[1]: «Συχνά σ’ αυτό πρωτοστατούσαν οι νέοι, δίχως όμως να λείπει κι αυτό το χαρακτηριστικό στοιχείο της Αντίστασης: εκπρόσωποι όλων των γενεών, μεγάλοι άνθρωποι, μεσήλικες αλλά και έφηβοι έπαιρναν το βάφτισμα σ’ αυτήν τη συλλογική διαμαρτυρία. Ίσως μοναδική φορά ένα κίνημα ήταν τόσο παλλαϊκό, και τα αποτελέσματά του ήταν άκρως σημαντικά, καθώς ανάγκαζαν σε καίριες υποχωρήσεις». Μία παρατήρηση καίριας σημασίας για όσους επιχειρούν να αμφισβητήσουν τον παλλαϊκό χαρακτήρα και τα επιτεύγματα της Εθνικής Αντίστασης.

Ο λαϊκός ξεσηκωμός κορυφώνεται σε όλη την Ελλάδα, τον Ιούλιο του 1943,με αίτημα τη ματαίωση της απόφασης του Γ’ Ράιχ να παραχωρήσει ολόκληρη τη Μακεδονία στους Βούλγαρους.Προκηρύσσεται γενική απεργία στις 10 Ιουλίου, ημέρα που φτάνουν στη Θεσσαλονίκη τα πρώτα βουλγαρικά στρατιωτικά τμήματα για να αναλάβουν καθήκοντα τήρησης τάξεως σε τμήματα της Κεντρικής Μακεδονίας, τυπικά υπό γερμανική διοίκηση. Οι διαδηλώσεις έχουν ήδη ξεκινήσει από τις 7 Ιουλίου ενώ τις επόμενες μέρες πραγματοποιούνται μαζικότατες διαδηλώσεις σε κάθε, σχεδόν, πόλη της Μακεδονίας αλλά και στις μεγαλύτερες πόλεις της Ελλάδας. Όπως σημειώνει ο Πέτρος Ανταίος, πάνω από 3 εκατομμύρια άνθρωποι πήραν μέρος στις κινητοποιήσεις!

Αλλά πού οφείλεται αυτό το καθολικό λαϊκό ξέσπασμα;Η βουλγαρική κατοχή ήταν κτηνώδης και στόχευε απροκάλυπτα στον διαμελισμό της ελληνικής επικράτειας, χρησιμοποιώντας κάθε διαθέσιμο μέσο. Όπως σημειώνει ο Μανώλης Γλέζος[2], αμέσως μετά την επίσημη προσάρτηση των «νέων εδαφών», στις 14 Μαΐου 1941, όλες οι ελληνικές αρχές και υπηρεσίες καταργήθηκαν και οι υπάλληλοί τους εκδιώχθηκαν, ενώ οι κατεχόμενες περιοχές υπήχθησαν στην απόλυτη εξουσία, τους νόμους και τα δικαστήρια του βουλγαρικού κράτους. Μπήκε λουκέτο στα ελληνικά σχολεία, απαγορεύθηκε η χρήση της ελληνικής γλώσσας στους δημόσιους χώρους – ακόμη και στις εκκλησίες -, οι βουλγαρικές επιγραφές αντικατέστησαν τις ελληνικές σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς. Επιπλέον, στα ελληνικά επώνυμα προστέθηκε η κατάληξη -ωφ για να μοιάζουν με βουλγαρικά!.. Στα παραπάνω, από τις 10 Ιουνίου 1942, προστέθηκε και η υποχρεωτική λήψη της βουλγαρικής υπηκοότητας. Παράλληλα η Βουλγαρία προχώρησε στην προσπάθεια εθνογραφικής αλλοίωσης του πληθυσμού με τον μαζικό εποικισμό Βουλγάρων και τον εκτοπισμό Ελλήνων, τους οποίους υπέβαλε σε κάθε λογής μαρτύρια: στο λιμό, τα βασανιστήρια, την κλοπή των περιουσιών τους, την απέλαση, προχωρώντας ακόμη και σε συστηματικές δολοφονίες,.

Ο πρωτόγνωρος λαϊκός ξεσηκωμός σε όλη, σχεδόν, την ελληνική επικράτεια εναντίον των Βούλγαρωνκορυφώθηκε με την παλλαϊκή διαδήλωση της Αθήνας, που οργάνωσε το ΕΑΜ στις 22 Ιουλίου 1943 και πέτυχε τη ματαίωση της επέκτασης της βουλγαρικής ζώνης Κατοχής. Η 17χρονη ΕΠΟΝίτισσα Παναγιώτα Σταθοπούλου, την οποία συνέθλιψε ένα γερμανικό τεθωρακισμένο άρμα ενώ κρατούσε την ελληνική σημαία, η φοιτήτρια Κούλα Λίλη και οι άλλοι ηρωικοί νεκροί της διαδήλωσης αποτελούν ακατάλυτα σύμβολα ηρωισμού, αντίστασης στο φασισμό και αγάπης για την πατρίδα και την ελευθερία.

Σε πείσμα των ποικιλώνυμων αναθεωρητών της Ιστορίας, η συμβολή της Ελλάδας στην Αντιφασιστική Νίκη των Λαών κατά κοινή αποδοχή χαρακτηρίζεται ως μνημειώδης και η Εθνική μας Αντίσταση δικαίως θεωρείται ως ένα από τα πιο μαζικά, τολμηρά, δυναμικά και αποτελεσματικά κινήματα Αντίστασης σε όλη την Ευρώπη. Όμως, η κολοσσιαία αυτή προσφορά της πατρίδας μας, που κατέβαλε βαρύτατο φόρο αίματος και υπέστη καθολική καταστροφή, στα όρια της γενοκτονίας, για να συντριβεί ο φασισμός δεν έχει αναγνωρισθεί και δικαιωθεί, στο βαθμό που δεν έχουν αποδοθεί στην Ελλάδα οι απαράγραπτες και στέρεα τεκμηριωμένες γερμανικές οφειλές.

Συνεπώς, ο αγώνας για Μνήμη και Δικαιοσύνη καθίσταται σήμερα περισσότερο επίκαιρος παρά ποτέ. Είναι αγώνας υπεράσπισης της αλήθειας από τους παραχαράκτες της Ιστορίας, προάσπισης της Δημοκρατίας απέναντι στη φασιστική απειλή, ανάκτησης της Εθνικής μας Ανεξαρτησίας, κατίσχυσης της Ειρήνης. Αγώνας που ενώνει, όσο τίποτα άλλο, τις Ελληνίδες και τους Έλληνες!