Μια μέρα σαν σήμερα, το 1952, στις 4.12 τα ξημερώματα, ο Νίκος Μπελογιάννης, με τρεις ακόμη συντρόφους του, έπεφταν νεκροί από τις ριπές στο εκτελεστικό απόσπασμα. Είχε προηγηθεί η συγκλονιστική δίκη, που έμεινε στην ιστορία ως «υπόθεση Μπελογιάννη».
Το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ και αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης κατά των Γερμανών καταδικάστηκε και εκτελέστηκε με την κατηγορία της κατασκοπείας.
Ο θάνατός του έλαβε μεγάλη δημοσιότητα, προκαλώντας διεθνείς αντιδράσεις, σε μια εποχή που η Ελλάδα βρισκόταν στη δίνη των μετεμφυλιακών αντικομμουνιστικών διώξεων.
Ο Νίκος Μπελογιάννης έμεινε γνωστός ως «Ο Ανθρωπος με το Γαρύφαλλο», χάρη στο ομώνυμο ποίημα, που έγραψε προς τιμήν του ο μεγάλος Γιάννης Ρίτσος. Κατά την διάρκεια της δίκης του κρατούσε πάντα ένα γαρύφαλλο. Με το λουλούδι ανά χείρας άκουσε και τον πρόεδρο του στρατοδικείου να του ανακοινώνει, την 1η Μαρτίου του 1952, ότι μαζί με επτά συντρόφους του (Δημήτρης Μπάτσης, Ηλίας Αργυριάδης, Νίκος Καλούμενος, Τάκης Λαζαρίδης, Χαρίλαος Τουλιάτος, Μιλτιάδης Μπισμπιάνος και Έλλη Ιωαννίδου) καταδικάζεται σε θάνατο.
«Εμείς αγαπάμε την Ελλάδα και το λαό της περισσότερο από εκείνους που μας κατηγορούν. Το αποδείξαμε τότε που η λευτεριά, η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα βρίσκονταν σε κίνδυνο. Παλεύουμε για να ξημερώσουν και για την πατρίδα μας καλύτερες μέρες, χωρίς πείνα και πόλεμο. Κι αν χρειαστεί θυσιάζουμε γι’ αυτό και τη ζωή μας» είχε πει νωρίτερα ο ίδιος ενώπιον των δικαστών του.
Ο ίδιος πέρασε για πάντα στην Ιστορία. Το όνομά του δεν ξεχάστηκε. 67 χρόνια μετά την εκτέλεσή του ακόμη μνημονεύεται. Όπως αναφέρει το sansimera.gr, υπάρχουν δρόμοι και οικισμοί σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης έχουν πάρει το όνομά του, όπως το χωριό Μπελογιάννης στην Ουγγαρία.
«Πόσο μικρή είναι τούτη η λευτεριά μπροστά στην άγρια λευτεριά, να βγάζεις την καρδιά σου σα γαρύφαλλο απ′ τον κόρφο σου, για να μοσκοβολάν τα σύμπαντα θυσία και ειρήνη. Καλημέρα ανθρώποι μου. Καλημέρα ήλιε. Καλημέρα Μπελογιάννη» ήταν οι συγκλονιστικοί στίχοι του Γιάννη Ρίτσου για τον σπουδαίο αγωνιστή.
Η ζωή του μέχρι το θάνατο
Ο Νίκος Μπελογιάννης γεννήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου του 1915 στην Αμαλιάδα. Από μαθητής του Γυμνασίου βρέθηκε στο δημοκρατικό κίνημα. Σπούδασε νομικά, αλλά δεν τέλειωσε τις σπουδές του, διότι αποβλήθηκε από το Πανεπιστήμιο με απόφαση της Συγκλήτου για τη δράση του «εναντίον της κοσμογονίας του Κονδύλη».
Εγινε μέλος του ΚΚΕ το 1934. Από τότε, πέρασε από πολλές δοκιμασίες. Φυλακές, εξορίες, βασανιστήρια στην Ασφάλεια Πατρών, τρομοκρατία στα ιταλικά στρατόπεδα. Στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής ήταν καπετάνιος μεραρχίας του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο και μέλος του Γραφείου Περιοχής Πελοποννήσου του ΚΚΕ. Στον εμφύλιο, ο Νίκος Μπελογιάννης ήταν πολιτικός επίτροπος μεραρχίας του Δημοκρατικού Στρατού. Παράλληλα με την καθοδηγητική του δουλειά, έγραψε άρθρα και μελέτες που αφορούσαν στην ελληνική ιστορία και στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Περίπου ένα χρόνο μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, ο Νίκος Μπελογιάννης και 93 ακόμη σύντροφοί του -μεταξύ των οποίων ο δημοσιογράφος Στάθης Δρομάζος, ο Στέργιος Γραμμένος και η Ελλη Ιωαννίδου- συλλαμβάνονται και στις 22 Οκτωβρίου 1951 οδηγούνται σε δίκη. Κατηγορούνται για απόπειρα ανασυγκρότησης του Κομουνιστικού Κόμματος Ελλάδος (ΚΚΕ), το οποίο - βάση του Αναγκαστικού Νόμου 509/1947- θεωρείται παράνομο, προδοτικό και ξενοκίνητο κόμμα, που δρα ενάντια στην εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας.
Στις 15 Νοεμβρίου ο πρόεδρος του έκτακτου στρατοδικείου Αντισυνταγματάρχης Ανδρέας Σταυρόπουλος ανακοινώνει την ετυμηγορία, πλαισιωμένος από τους στρατοδίκες Γεώργιο Παπαδόπουλο (τον μετέπειτα δικτάτορα), Ν. Κομιάνο, Γ. Κοράκη, και Θ. Κυριακόπουλο. Ο Νίκος Μπελογιάννης είναι μεταξύ των καταδικασθέντων σε θάνατο. Η απόφαση προκαλεί διεθνή κατακραυγή, ενώ στο εσωτερικό της χώρας το πολιτικό κλίμα φορτίζεται και πάλι επικίνδυνα.
Τρεις μήνες μετά, στις 15 Φεβρουαρίου 1952, η δίκη επαναλαμβάνεται. Δεσπόζουσα μορφή, ο 37χρονος Μπελογιάννης, ο οποίος παρακολουθεί την όλη διαδικασία μ′ ένα κόκκινο γαρύφαλλο στο χέρι, άψογα ντυμένος και με περισσή ευπρέπεια και ψυχραιμία. Την 1η Μαρτίου ο πρόεδρος του Στρατοδικείου Σίμος ανακοινώνει την ετυμηγορία... Εις θάνατον καταδικάζονται ο Νίκος Μπελογιάννης και επτά ακόμη κατηγορούμενοι.
Τα ξημερώματα της Κυριακής 30 Μαρτίου, ο βασιλικός επίτροπος συνταγματάρχης Αθανασούλας ανακοινώνει στους Μπελογιάννη, Καλούμενο, Αργυριάδη και Μπάτση ότι η αίτηση χάριτος που υπέβαλαν απορρίφθηκε. Λίγο αργότερα οδηγούνται στο Γουδί, όπου και εκτελούνται δια τυφεκισμού στις 4:12 π.μ. Στο άκουσμα των πυροβολισμών, ο πρωθυπουργός Νικόλαος Πλαστήρας κυριολεκτικά καταρρέει. Όλη η κινητοποίηση εντός και εκτός Ελλάδας δεν κατάφερε να αποτρέψει το γεγονός.
Τα άσχημα μαντάτα ταξιδεύουν γρήγορα μέχρι το στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων στον Αϊ Στράτη, όπου ζει εξόριστος ο Γιάννης Ρίτσος. Την ίδια μέρα θα γράψει το ποίημα «Ο Ανθρωπος με το Γαρύφαλλο».
