«Ώσπερ αι γλαύκες επί τάφον κάθηται»
Προέλευση Αρχαίων Παροιμιακών Εκφράσεων
«Απού μικρομάθει, δεν μεγαλοξεχνά», παροιμία με …. αναδρομική ισχύ!
Ε΄ Αιώνας προ Χριστού, Αρχαία Αθήνα κι ένα γεροντάκι, που είχε περάσει τη ζωή του μέσα σε τιμές και δόξες, έχει τα… προβληματάκια του! Οι γιοι του, Ιοφώντας και Αρίστωνας, νόμιμος και νόθος, θέλουν να βάλουν στο χέρι την περιουσία του και προσπαθούν να τον παρουσιάσουν τρελό. Αυτός όμως τα ’χει τετρακόσια! Απαγγέλει στους δικαστές τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ» και οι δικαστές «τον μεν υπερθαυμάσαι, καταψηφίσασθαι δε του υιού αυτού ανίαν». Αθωώνεται παμψηφεί και θυμάται τι έγραφε στα νειάτα του: «Τας γαρ ηδονάς όταν προδώσιν άνδρες, ου τίθημ’ εγώ ζην τούτον, αλλ΄ έμψυχον ηγούμαι νεκρόν». (Άνθρωπος που εγκαταλείπει τις ηδονές, είναι για μένα πεθαμένος, ένας ζωντανός νεκρός).
Έχει όμως περάσει τα ογδόντα και αλλάζει λίγο το «τροπάρι» όταν προσεύχεται στην Κύπριδα: «Κλύθι μευ ευχομένου, Κουροτρόφε. Δος δε γυναίκα την δε νέων μεν αναίνεσθαι φιλότητα και ευνήν, η δε επιτερπέσθω πολιοκροτάφοισι γέρουσιν, ων ισχύς μεν απήμβλυνται, θυμός δε μενοιά». (Κοπελομεγαλώστρα, επάκουσέ με: κάνε αυτή τη γυναίκα να αρνιέται στους νέους αγάπη και κρεβάτι, μα ας χαίρεται με ασπρομάλληδες γέροντες που η δύναμη είναι κάπως «πεσμένη», μα το μυαλό «ξουράφι»)! Εάν εισακούστηκε η προσευχή του δεν ξέρουμε με βεβαιότητα…
Το πιθανότερο είναι η Θεά να «εκώφευσε», αφού σε λίγο διάστημα, η Θεωρίδα, η εταίρα για την οποία εύχονταν, έγινε καπνός και στο πλάι του γεροντάκου βρίσκεται μια άλλη εταίρα, η Αρχίππη. Αλάμπιλίρι (ο Θεός ξέρει) τι του έταζε και την άφησε μοναδική κληρονόμο του. Όταν παίζονταν η τελευταία πράξη αυτού του… « γεροντοσεβντά», λίγο πριν καταπιεί τη ρόγα του σταφυλιού και πνιγεί ο γεροντάκος που δεν είχε συνειδητοποιήσει πως: «άσκημη καταστένεται η αγάπη σαν γεράσεις», κάποια «πειραχτήρια» όταν ρώτησαν τον (τέως;) εραστή της… κληρονόμας, τον Σμικρίνη «τι κάνει η φιλενάδα σου, η Αρχίππη:», έδωσε την αναπάντεχη απάντηση: «Ώσπερ αι γλαύκες επί τάφον κάθηται». Πόσες «γλαύκες επί τάφον εκάθησαν» ανά τους αιώνες… και το κουσούρι δεν εξέλειψε…
*Ο Μιχάλης Πατεράκης είναι Φιλόλογος