Οι Κρήτες από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν γνώστες της τέχνης της τοξοβολίας και ως εκ τούτου άριστοι πολεμιστές. Αυτό τους έκανε περιζήτητους ως μισθοφόρους (ήταν οι επί πληρωμή στρατιώτες), σε εκτός Κρήτης περιοχές, ακόμα και εκτός ελληνικών συνόρων.
Δεν είναι τυχαίο ότι ήταν περιζήτητοι ως μισθοφόροι στην Ασία, στην Αφρική, στα νησιά, στην Σπάρτη, στη Μακεδονία, στο Βέλγιο. Με τη γενναιότητα και τη μαεστρία του τόξου οι Κρήτες έγραψαν τη δική τους ιστορία. Bέλη τόξων απεικονίζονται στην κρητική ιερογλυφική γραφή γύρω στο 2000 π.X.
Τα τόξα χρησιμοποιούνταν από τους ναύτες για την αντιμετώπιση των πειρατών. Οι Κρήτες ήταν οι κυρίαρχοι των θαλασσών έχοντας αναπτύξει μεγάλη ναυτική δύναμη. Κατά τη Μινωϊκή περίοδο, ένα μέρος αυτής της κυριαρχίας οφειλόταν στους σπουδαίους τοξότες που αντιμετώπιζαν τους πειρατές.
Από τη Μινωική εποχή, η συνέχεια της ιστορικής διαδρομής για τους Κρήτες τοξότες, μάς οδηγεί στον Τρωικό πόλεμο. Στην ελληνική αυτή πανστρατιά για την κατάληψη της Τροίας συμμετέχει και η Κρήτη με 80 πλοία με αρχηγό τον βασιλιά Ιδομενέα. Ο Ιδομενέας, διακρίθηκε όχι μόνο για τον ηρωισμό του στις διάφορες επιχειρήσεις εναντίον των Τρώων αλλά και για την εξαιρετική του ναυτική ικανότητα, αφού κατόρθωσε μετά την πτώση της Τροίας να επαναφέρει σώους και αβλαβείς τους άνδρες του στην Κρήτη. Ο αρχιστράτηγος των Ελλήνων ο Αγαμέμνονας γι' αυτά του τα προσόντα τον εκτιμούσε ιδιαίτερα.
Ο Ιδομενέας μαζί με τους τοξότες αποτελούσαν εγγύηση για την Ελληνική εκστρατευτική αποστολή. Ένας άλλος γενναίος Κρητικός πολεμιστής ήταν και ο σύντροφος του Ιδομενέα, Μηριόνης, ο οποίος έδειξε την σκοπευτική του επιδεξιότητα στους αγώνες που διοργάνωσε ο Αχιλλέας για να τιμήσει τον αγαπημένο του φίλο, Πάτροκλο. Οι αγώνες αυτοί περιελάμβαναν και σκοποβολή με τόξο. Ο Μηριόνης διέπρεψε στους αγώνες αυτούς αφού νίκησε τον καλύτερο τοξότη του Ελληνικού Στρατοπέδου, τον Τεύκρο, που ήλθε δεύτερος.
200 Κρήτες τοξότες υπηρέτησαν τον Πέρση βασιλιά Κύρο στη μάχη στα Κούναξα 401 πΧ. Στην εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου έλαβαν μέρος αρχικά 500 τοξότες με οπλισμό όπως ασπίδα, μαχαίρι, ξίφος και τόξο. Για αρχηγούς είχαν δικούς τους ομαδάρχες.
Κατά τα Ελληνιστικά χρόνια, στην Κρήτη, διεξάγονταν συγκρούσεις μεταξύ των ισχυρών πόλεων εναντίων των μικρότερων με αποτέλεσμα τη στασιμότητα του εμπορίου και της οικονομίας ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται και υπερπληθυσμός. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη στροφή στη μισθοφορία μετά τον εμφύλιο πόλεμο της Λυττού (221-219 πΧ.). Πολλοί διακρίθηκαν με ανώτερα αξιώματα στους τόπους όπου υπηρετούσαν εξαιτίας της ανδρείας τους.
Για την περίοδο των Ρωμαϊκών χρόνων ο ιστορικός Διόδωρος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι τέτοια μαεστρία, ζήλο και δεξιοτεχνία είχαν οι Κρήτες στο τοξεύειν, ώστε το τόξο ονομάστηκε κρητικόν. Ο Ιούλιος Καισαρας επιστράτευσε στο στράτευμα του Κρήτες τοξότες ενώ γνωστή ήταν η συνδρομή των Κρητών στην άμυνα της Πόλης το 1453 χάρη στον Πέτρο Κάρχα ή αλλιώς Γραμματικό που κατέγραψε τα γεγονότα και την ιστορία των τελευταίων υπερασπιστών της Κωνσταντινούπολης.
Στις 15 Μαρτίου 1453 ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα για βοήθεια από τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο 1000 Κρήτες στρατιώτες ξεκίνησαν προκειμένου να ενισχύσουν την άμυνα της Πόλης. Τόξευαν με γρηγοράδα και ακρίβεια που τους διέκρινε από την πύλη του Αγίου Ρωμανού και τους πύργους του Βασιλείου, Λέοντος και Αλεξίου. Οι Οθωμανοί τους ορμούσαν λυσσαλέα αλλά οι Κρήτες δεν παραδίνονται. Οι Οθωμανοί εντυπωσιασμένοι από την ανδρεία τους, τους πρότειναν να παραδοθούν υπό όρους. Εκείνοι δέχτηκαν με τον όρο να τους επιτραπεί να φύγουν χωρίς να πειραχτούν και να φύγουν με όλα τους τα υπάρχοντα, με άρματα και τιμή.
Σε κυρίαρχο όπλο των Κρητών, αναδεικνύεται το τόξο και στην Ενετοκρατία. Οι Βενετοί δεν το καταγράφουν αλλά στρατολόγησαν 2000 Κρήτες τοξότες για να τους χρησιμοποιήσουν σε επιχειρήσεις εκτός Κρήτης.
Κατα την Τουρκοκρατία ωστόσο αρχίζει να φθίνει η χρησιμοποίηση του τόξου σαν πολεμικό όπλο γιατί βγαίνουν στο προσκήνιο νέα πολεμικά όπλα.
Πληροφορίες απο το βιβλίο του φιλολόγου Μιχ. Σκούληκα, το οποίο βασίζεται σε δεκάδες ξένα και Eλληνικά συγγράμματα.
