Ο... μη Κρητικός που άφησε το στίγμα του στην Κρήτη

Μια μέρα σαν σήμερα το 1835 γεννιέται στη Σύρο ο Δημήτριος Βικέλας, μια προσωπικότητα που άφησε στο Ηράκλειο και την Κρήτη μια πλούσια πολιτιστική κληρονομιά, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ελληνικής πεζογραφίας, ενώ ήταν ο πρώτος πρόεδρος της ΔΟΕ, συμμετέχοντας στην επιτροπή διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων το 1896.

Μπορεί να γεννήθηκε στην Σύρο και η καταγωγή του να ήταν από τη Βέροια, όμως υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής του αγώνα της Κρήτης για απελευθέρωση.

Είναι γνωστό ότι στήριξε οικονομικά και πνευματικά τις επαναστάσεις του 1866 και του 1897, ενώ μάλιστα μετέφρασε την επιστολή των Κρητών προς τη βασίλισσα Βικτωρία, με το αίτημά τους για Ένωση με την Ελλάδα, στο διάστημα που ζει στην Αγγλία. Επίσης δημοσιεύει άρθρα στον αγγλικό τύπο για το θέμα υπογράφοντας "A Greek" προβάλλοντας τις θέσεις της Κρήτης με τίτλο "Η άλλη όψη του Κρητικού ζητήματος". Συστήνει επιτροπή για την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και αγοράζει 4.000 τουφέκια και 1.000.000 καψύλλια απαραίτητα για τη συνέχιση της Κρητικής Επανάστασης. Δημιουργεί επιτροπές εράνων στο εξωτερικό υπέρ του Κρητικού αγώνα.

Μετά την διαμονή του για 24 χρόνια στην Αγγλία επιστρέφει στην Αθήνα το 1876, όμως τα πολλά προβλήματα της υγείας της συζύγου του, τον ανάγκασαν να περάσει αρκετά χρόνια στο Παρίσι. Με την υγεία της συζύγου του να επιδεινώνεται, αναγκάστηκε να την εγκλείσει σε ψυχιατρική κλινική. Αυτό του επέτρεψε να περνάει περισσότερο καιρό στην Ελλάδα και τελικά το 1897 να εγκατασταθεί οριστικά στην Αθήνα.

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του ασχολήθηκε κυρίως με την συγγραφή των απομνημονευμάτων του, τα οποία και εκδόθηκαν το 1908, όπως και η ζωή μου, Παιδικές Αναμνήσεις και Νεανικοί Χρόνοι. Στις 7 Ιουλίου του ίδιου έτους, έφυγε από τη ζωή και μετά τον θάνατο του κληροδότησε την πλούσια βιβλιοθήκη του στον δήμο Ηρακλείου Κρήτης, ο οποίος με την σειρά του ονόμασε τη βιβλιοθήκη του προς τιμήν του "Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη».

Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει ακόμη σαφές γιατί τη δώρισε στο Ηράκλειο την προσωπική του βιβλιοθήκη και όχι στη γενέτειρα του τη Σύρο ή την πόλη της καταγωγής του, Βέροια. Οι απαντήσεις που συνήθως θέτονται είναι πως ο Βικέλας ενθουσιάστηκε με τους θησαυρούς που αποκαλύφθηκαν κατά τις αρχαιολογικές ανασκαφές στην Κρήτη καθώς και η επίσκεψη του στο Ηράκλειο λίγο πριν πεθάνει.

Μία απάντηση πάντως που θα μπορούσαμε να λάβουμε υπόψιν είναι η εξής: Ο Ιωσήφ Χατζηδάκης, στέλεχος και οργανωτής του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου και προσωπικός φίλος του Βικέλα, απέδωσε την απόφασή του στον ενθουσιασμό του για τους θησαυρούς που αποκάλυψαν οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην Κρήτη στις αρχές του αιώνα. Είναι επίσης γνωστό πως ο Βικέλας επισκέφτηκε, λίγο πριν πεθάνει, το Ηράκλειο. Η πόλη μας λοιπόν του γέννησε ένα αίσθημα εμπιστοσύνης και δέους, αποφασίζοντας έτσι να αφήσει τη βιβλιοθήκη του σ αυτό τον τόπο. Η απάντηση αυτή του κ. Χατζηδάκη φαίνεται πιθανή. Γίνεται όμως ακόμα πιο πιθανή, αν σκεφτεί κανείς και την έντονη αγωνία του Βικέλα για την εξέλιξη του λεγομένου Εθνικού Ζητήματος τότε, μεγάλο μέρος του οποίου αποτελούσε η απελευθέρωση της Κρήτης.

Πληροφορίες για το κείμενο πάρθηκαν από την επίσημη ιστοσελίδα της Βικελαίας βιβλιοθήκης, του Δήμου Ηρακλείου και από κείμενο της Κατερίνας Φραγκάκη.