Σήμερα, θα σας διηγηθούμε την ιστορία ενός μικρού, όμορφου οικισμού, στον οποίο πια έχουν απομείνει μόνο οι πέτρες από τα λιγοστά σπίτια του. Το χωριό αυτό λέγεται "Κωστιανός" και οι τελευταίοι του κάτοικοι, τον εγκατέλειψαν στα τέλη της δεκαετίας του 70'
Η ιστορία του ξεκινάει περίπου όπως τα παραμύθια, αφού σχετίζεται με ένα αρχοντόπουλο.
Ο Κωστιανός, ήταν ένας από τους έξι(6) μικρούς οικισμούς, που αποτελούν τον "Χόνδρο" κατά τη δασκάλα, Αικατερίνη Γελασάκη-Στιβακτάκη, η οποία υπηρέτησε στο Δημοτικό Σχολείο του Χόνδρου, από το 1947 ως το 1976. Οι υπόλοιποι, είναι ο Θυμιανός, ο Αποστολιανός, η Περβόλα, ο Χόνδρος και ο Μύλος.
Η ίδια, στο "Τετράδιο Ιστορίας του Δημοτικού Σχολείου Χόνδρου" (1953) αναφέρει πως επί Ενετοκρατίας, υπήρχε μόνο ο Χόνδρος, όπου ήταν η κατοικία ενός Ενετού Άρχοντα, ο οποίος είχε 4 γιους. Τον Ευθύμιο, τον Απόστολο, τον Κωνσταντίνο και τον Βασίλειο.
Κάθε γιος, κατοίκησε σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία της ευρύτερης περιοχής η οποία πήρε το όνομα του. Η συνοικία, "Βασιλειανός" ωστόσο, δεν αναφέρεται παραπάνω, καθώς ερήμωσε πολύ νωρίτερα.
Άποψη της Περβόλας, από τη διαδρομή προς τον Κωστιανό
Σε ότι αφορά τις υπόλοιπες ονομασίες, ο συνοικισμός "Μύλος", έρημος κι αυτός πια, πήρε το όνομα του από τον νερόμυλο, του οποίου τα ερείπια σώζονται ακόμη, η "Περβόλα", επειδή εκεί υπήρχε ο εξαιρετικά μεγάλος κήπος, του Ενετού Άρχοντα, ενώ για την προέλευση του ονόματος του Χόνδρου, υπάρχουν δύο εκδοχές.
Τα ερείπια του οικισμού "Μύλος"
Κατά την πρώτη, το όνομα "Χόνδρος" προήλθε από παραφθορά της λέξης "Άρχοντας", καθώς το χωριό λέγονταν "Αρχοντικό", αν και η ονομασία αυτή δεν επικράτησε. Κατά τη δεύτερη, ο Κρητολόγος και Φιλόλογος, Ζαχαρίας Σμυρνάκης, υποστηρίζει ότι το όνομα οφείλεται στην παράδοση που έχει η περιοχή στη μαγειρική του χοντραλεσμένου σιταριού, καθώς από τα παλαιότερα χρόνια μέχρι σήμερα, παράγεται ο νοστιμότατος ξινό-χοντρος.
Απέναντι από την "Περβόλα", ακολουθώντας μια όμορφη διαδρομή και περνώντας τον "Γέρο Ποταμό" από ένα τοξωτό πέτρινο γεφυράκι και τα ερείπια του "Μύλου", στην πλαγιά του λόφου βρίσκεται ο "Κωστιανός".
Αυτή την περίοδο μάλιστα, όπου κι αν σταθείς ακούς τις ολοζώντανες πηγές της περιοχής.
Ο κ. Μανώλης Συμνιανάκης, είναι από τους λίγους ανθρώπους που έζησαν στον Κωστιανό. "Γεννήθηκα και μεγάλωσα στον Κωστιανό. Έζησα εκεί, μέχρι και την δεκαετία του 60'." λέει ο ίδιος στο viannitika.gr. "Τότε υπήρχαν εκεί τουλάχιστον 6 οικογένειες. Μόνο που κάθε οικογένεια εκείνες τις εποχές, είχε 5-6 παιδιά".
"Στο χωριό λειτουργούσαν δύο νερόμυλοι. Του ενός τα ερείπια είναι ακριβώς κάτω από τον Κωστιανό και αποτελούσε ξεχωριστό συνοικισμό(Μύλος), όπου κατοικούσαν, 2-3 οικογένειες"
Ο κ. Συμνιανάκης, είναι από τους πολλούς οι οποίοι έφυγαν από το χωριό τους, για να εργαστούν στην Αθήνα, ωστόσο, όταν συνταξιοδοτήθηκε, επέστρεψε στα μέρη του. Σήμερα ζει στο Καστρί, το επίνειο του Χόνδρου.
"Όλοι οι νέοι αφήσαμε το χωριό για να αναζητήσουμε μια καλύτερη τύχη. Κάποια στιγμή, έμειναν εκεί ελάχιστοι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας. Στα μέσα με τέλη της δεκαετίας του 70', οι λιγοστοί κάτοικοι, μεταφέρθηκαν κι αυτοί στην Περβόλα κι έτσι ο Κωστιανός ερήμωσε..." λέει καταλήγοντας.
Κάπως έτσι, το χωριό ενός Ενετού αρχοντόπουλου, στο οποίο γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και πέθαναν, τόσες γενιές ανθρώπων, έσβησε. Όχι εξαιτίας κάποιας επιδρομής, όχι εξαιτίας του πολέμου και όχι εξαιτίας κάποιας θεομηνίας. Μονάχα από την ανάγκη των ανθρώπων να κυνηγήσουν την ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή.
Αυτό ίσως θα πρέπει να δημιουργήσει τον προβληματισμό για τη μοίρα πολλών σημερινών οικισμών αλλά και για τη σύγχρονη αστική ζωή, που δεν επιτρέπει σε άτομα με όνειρα, να τα κυνηγήσουν στον τόπο τους.
Στο δικό μου μυαλό, το κεφάλαιο "Κωστιανός", ίσως να μην έχει κλείσει οριστικά. Η τοποθεσία είναι πραγματικά εξαιρετική. Με θέα, με νερά, με πράσινο, δίπλα στη θάλασσα αλλά και αρκετά κοντά στα μεγάλα βουνά της Κρήτης.
Ο αγροτουρισμός κερδίζει συνεχώς έδαφος στη Μεγαλόνησο. Έχουν γίνει επενδύσεις σε τοποθεσίες με πολύ λιγότερα, απ'όσα προσφέρει η περιοχή. Αρκεί μια ιδέα, τα κατάλληλα αυτιά να την ακούσουν και... ποιος ξέρει, ίσως αποκτήσουν ξανά ζωή, τα μικρά πέτρινα σπιτάκια σ'αυτη την όμορφη πλαγιά...
Φωτογραφίες: Λευτέρης Σπανάκης
Πληροφορίες: "Ο Χόνδρος Βιάννου στα μονοπάτια της Ιστορίας" του Αντώνη Εμμ. Στιβακτάκη
Υ.Γ.: Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα, έναν πολύ αξιόλογο άνθρωπο, τον κ. Μανώλη Συμνιανάκη, για την προθυμία του να μου δώσει πληροφορίες για το χωριό του.
