Η Βιάννος είναι γνωστή σε ολόκληρη την Κρήτη για τις περίφημες καντάδες της. Δε θα ήταν υπερβολή να ισχυριστεί κανείς πως μόνο στα Ιόνια νησιά υπάρχει ίσως ανάλογη μουσική δραστηριότητα.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι οι νέοι των παλιότερων εποχών είχαν λίγες ευκαιρίες να εκφράσουν την αγάπη τους με τις παθιάρικες ερωτικές μαντινάδες και τη συνοδεία του μαντολίνου και του βιολιού. Αυτό μας υπενθυμίζει το αρχείο του Γυμνασίου Βιάννου, το οποίο είναι ένα πραγματικό θησαυροφυλάκιο ιστορικής μνήμης και συναισθημάτων, που αφορούν στο σύνολο των κατοίκων του τόπου μας αλλά και πολλών άλλων γειτονικών περιοχών.
Ας ξετυλίξουμε, όμως, το κουβάρι της πανέμορφης αυτής ιστορίας που έλαβε χώρα πριν από 78 ολόκληρα χρόνια.
Βρισκόμαστε στο μαύρο για τα χωριά μας έτος 1943. Άνοιξη. Η Ελλάδα στενάζει κάτω απ’ τη μπότα του κατακτητή. Τα χωριά μας έχουν επενδύσει όλα τα όνειρα για ελευθερία στο πλούσιο αντιστασιακό κίνημα, που ελέγχει πλήρως τα Βιαννίτικα βουνά. Η μεγάλη καταστροφή θα έρθει λίγους μήνες μετά και θα βυθίσει στο πένθος τους ανθρώπους των χωριών μας. Η Κατοχή, όμως, δε μπορεί να αναστείλει τα χτυποκάρδια των ερωτευμένων…
Καμιά «κατοχή» δεν έχει αυτή τη δύναμη.
Έτσι, εκείνο το βράδυ της 25ης Μαΐου, μια όμορφη παρέα ντελικάτων παλικαριών σμίγει για ένα κρασί. Ο στόχος τους, όμως, είναι άλλος. Η καντάδα. Μια όμορφη κοντυλιά και παθιάρικες μαντινάδες στην αγαπημένη, που έχει χίλιους τρόπους να εκδηλώσει την αποδοχή της στο απίθανο αυτό ερωτικό κάλεσμα. Πιο συνηθισμένο το άναψε-σβήσε της λάμπας! Οι πρωταγωνιστές της απίθανης τούτης παρέας είναι οι περισσότεροι (δυστυχώς) απόντες…
Το Σαββαντωνιό στο βιολί βγάζει φωτιές. Ο Γιάννης Κασαπάκης (αργότερα διευθυντής του Γενικού Χημείου του Κράτους και για πολλά χρόνια πρόεδρος του Συλλόγου Βιαννιτών της Αθήνας), ο Γιώργης Μαυρογένης και ο Μανόλης Βαρδιατζάκης, ανοίγουν το τετράδιο της καρδιάς και οι περίφημες βιαννίτικες μαντινάδες αυλακώνουν το Μυρταρά. Η Κορακιά αντιλαλεί, ενώ το Πετρούνι και η μεσοστενιά της Βιάννου απολαμβάνουν τη μουσική πανδαισία. Η «αγαπημένη» βρίσκεται καρφωμένη στο παράθυρο, αφού οι καθωσπρεπισμοί και ο πουριτανισμός της εποχής δεν επιτρέπουν άλλες παραβάσεις. Αποδέχεται, όμως, το ερωτικό κάλεσμα κι η καρδιά της σκιρτά. Η αποθέωση του πλατωνικού έρωτα!
Στη γειτονιά, όμως, κατοικούν και άμουσοι. Και συνάμα χαφιέδες. Τα πλοκάμια ενός τρισάθλιου συστήματος είναι παντού, σ’ ένα κράτος που ο φασίστας Μεταξάς είχε εκπαιδεύσει άρτια για να καταστέλλει κάθε ατομική ελευθερία. Είναι η εποχή του χαφιέ και του χωροφύλακα. Για χατίρι πάντως εκείνου του χαφιέ, στο Γυμνάσιο Βιάννου συντάχθηκε το παρακάτω πρακτικό:
«Αριθμ. Πρακτικού 191
Εν Άνω Βιάννω σήμερον 31 Μαΐου 1943 ο σύλλογος των καθηγητών του Γυμνασίου συνελθών εις συνεδρίαν εν των γραφείω αυτού και λαβών υπ’ όψη την καταγγελία του (…. ), όστις ανέφερεν ότι οι μαθηταί της έκτης τάξεως του γυμνασίου τούτου Μαυρογένης Γεώργιος και Βαρδιατζάκης Εμμανουήλ κατά την 1ην μεταμεσονύκτιαν ώρα της 25ης προς 26η λήγοντος ευρίσκοντο εις την οικίαν του άδοντες μετά πολιτών και ούτω διετάραζαν την ησυχίαν του εν λόγω καταγγέλοντος πολίτου παραβόντες δε τον κανονισμόν του σχολείου.
Αποφασίζει
Αποβάλλει αυτούς επί πενθήμερον.
Εφ’ ω συνετάχθη το παρόν και υπογράφεται ως έπεται.»
Υ.Γ.: Αφιερώνεται στη μνήμη του Γιώργη Καρτσάκη (Σαββαντωνιού), του Γιάννη Κασαπάκη και Γιώργη Μαυρογένη.
