Ένας "ξεχασμένος" αγωνιστής των Κρητικών Επαναστάσεων για την απελευθέρωση του νησιού, ήταν ο οπλαρχηγός της τότε επαρχίας Ρίζου (Μονοφατσίου) Εμμανουήλ Αντωνίου Μαρκατάτος.
Γεννήθηκε το 1838 στο Σκινιά και αφού πολέμησε σʼ όλους τους αγώνες από το 1866-1897, ευτύχησε να ζήσει στην ελεύθερη, τουλάχιστον από τους Τούρκους, Κρήτη και τη μεγάλη ημέρα της Ένωσης με την Ελλάδα. Πέθανε το 1916.
Τις πληροφορίες για τη ζωή και τη δράση του αγωνιστή, καθώς και την προσωπογραφία του, παραχώρησε στην εφημερίδα "Πατρίς" ακριβώς πριν 11 χρόνια, ο δισεγγονός του Γεώργιος Εμμ. Μιζεράκης, εν αποστρατεία αντισυνταγματάρχης της Χωροφυλακής. Όπως αναφέρει ο κ. Μιζεράκης, ο Εμμανουήλ Μαρκατάτος έζησε στο Σκινιά, όπου γεννήθηκε.
Ο πατέρας του είχε τέσσερα αδέλφια, από τα οποία το πρώτο σε ένα παιδομάζωμα το άρπαξαν με τη βία οι Τούρκοι για να το κάνουν γενίτσαρο, και από τότε χάθηκαν τα ίχνη του. Κανείς δεν έμαθε τί απέγινε. Οι υπόλοιποι τέσσερις αδελφοί, όταν έγιναν άνδρες, εκδικούμενοι και τον άδικο χαμό του πρώτου αδελφού των έγιναν Χαϊνηδες.
Από τους τέσσερις, οι τρεις κατά την Χαϊνικη δράση τους σκοτώθηκαν σε ενέδρες. Επέζησε μόνο ο μικρότερος, ο Αντώνιος, ο πατέρας του οπλαρχηγού Εμμανουήλ Μαρκατάτου, που σταμάτησε την Χαϊνικη δράση, για να μη σβήσει τελείως η οικογένειά του.
Ο Αντώνιος παντρεύτηκε την Αικατερίνη Καλογιάννη, από τον Πρινιά Μονοφατσίου στο πατρικό σπίτι, της οποίας όταν χαϊνευαν εύρισκαν καταφύγιο και περίθλαψη.
Ο Εμμανουήλ Μαρκατάτος το 1867 σε ηλικία 29 ετών με ένα παράτολμο σχέδιό του ανάγκασε Τούρκους, όταν βάδιζαν κατά του Σκινιά προκειμένου να τον λεηλατήσουν και να του βάλουν φωτιά, να οπισθοχωρήσουν και να σωθούν από την λεηλασία και την φωτιά, το χωριό και από τον θάνατο οι Σκινιανοί και η μικρή φρουρά του.
Για το παράτολμο αυτό σχέδιό του, την τόλμη, την αποφασιστικότητα και την μαχητικότητά του, ο οπλαρχηγός Κάτω Βιάννου Ιωάννης Αγγουράκης που είχε αναλάβει με την μικρή φρουρά του την προστασία του Σκινιά, του απένειμε τον τίτλο του πρωτοπαλλήκαρου.
Ως πρωτοπαλλήκαρο, επικεφαλής της Επαναστατικής Ομάδος του Σκινιά, με όλη την Σκινιανή Ομάδα, πήρε μέρος στην Μάχη του Λασιθίου, το τελευταίο δεκαήμερο του Μάη του 1867.
Για την πολεμική δράση του Εμμαν. Μαρκατάτου κατά της Σκινιανής Επαναστατικής Ομάδας, ο Γενικός Αρχηγός Μιχαήλ Κόρακας, ονομαστικά επαίνεσε τους Ριζιώτες μεσα στους οποίους πολέμησαν και οι Σκινιανοί. Στη μάχη με τους Τούρκους του Ισμαήλ Φερίκ Πασά, η Σκινιανή Επαναστατική Ομάδα είχε και ένα θύμα. Ο ιερέας Ιωάννης Λευκός - Παπαδάκης, έπεσε μαχόμενος κατά των Τούρκων, στην ορεινή τοποθεσία “Απαράσυρτα”.
Ο Εμμανουήλ Αντωνίου Μαρκατάτος ως ουσιαστικός οπλαρχηγός του Σκινιά με τους Σκινιανούς πήρε μέρος και έδρασε στις επαναστάσεις των ετών 1866-69, 1878, 1896 και 1897-98 και σʼ όλες επέδειξε φλογερό πατριωτισμό, τόλμη, αποφασιστικότητα αλλά και σύνεση.
Πήρε μέρος στις μάχες των Αρχανών και υπό τον Γενικό Αρχηγό Αριστοτέλη Κόρακα στην εκστρατεία κατά της Ιεράπετρας και της Σπιναλόγκας.
Το 1898 έσωσε τον Σκινιά για μια ακόμη φορά όταν οι Τούρκοι από τη Βιάννο, εγκαταλείποντες για πάντα τα σπίτια τους με όλα τα ακίνητα υπάρχοντά τους, κατευθυνόμενοι από τα Βιαννίτικα, προς το Ηράκλειο, περνούσαν δίπλα από τον Σκινιά.
Τότε, βλέποντας τον πολύ μεγάλο αριθμό των κινουμένων Τούρκων, την ψυχική κατάστασή τους που μπορούσε να μεταβληθεί σε μανιασμένη επιθετικότητα και την μικρή δύναμη της φρουράς του Σκινιά, συνέστησε στους χωριανούς του να μην τους κτυπήσουν αυτοί πρώτοι. Εάν όμως πρώτοι κτυπούσαν οι Τούρκοι, τότε θα απαντούσε η μικρή φρουρά.
Οι Τούρκοι απογοητευμένοι πέρασαν και δεν κτύπησαν και έτσι απεφεύχθη η συμπλοκή, η οποία θα είχε καταστροφικά για το χωριό αποτελέσματα.
Την 27η Ιουλίου 1897 ο Γενικός Αρχηγός Μονοφατσίου και Ρίζου, Ιωάννης Αγιονικολιώτης, “λαβών υπʼ όψιν του, τα ειλικρινή αισθήματα του και τον υπέρ απελευθερώσεως της πολυπαθούς πατρίδους αγώνα του, αρχόμενον από το 1866 και εκτιμώντας την ικανότητά του”, τον διόρισε Οπλαρχηγό της Επαρχίας Ρίζου.
Η Κρητική Πολιτεία τον ανεγνώρισε Οπλαρχηγό Επαρχίας Ρίζου Αʼ Τάξεως.
Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης, διετέλεσε και πρόεδρος της Επιτροπής Τουρκομάχων Αγωνιστών Νομών Ηρακλείου και Λασιθίου.
Παράλληλα με την πατριωτική, πολεμική, απελευθερωτική δράση του, δημιούργησε και καλή οικογένεια.
Παντρεύτηκε την Μαρία, θυγατέρα Ιωάννου Μικελάκη και απέκτησε πέντε παιδιά: Την Ελένη, σύζυγο Κων/νου Πανακάκη (γιαγιά του κ. Μιζεράκη). Την Σοφία, σύζυγο Αντωνίου Παπαδάκη. Τον Μιχαήλ Εμμ. Μαρκατάτο. Τον Ιωάννη Εμμ. Μαρκατάτο. Τον Ηρακλή - Ησύχιο Εμμ. Μαρκατάτο Αρχιμανδρίτη - Ηγούμενο Ιεράς Μονής Αγ. Γεωργίου του Επανωσήφη.
Στα αγόρια του, έδωσε τα ονόματα Μιχαήλ, Ιωάννης και Ηρακλής, των τριών αδελφών του πατέρα του, που σκοτώθηκαν ως Χαϊνηδες.
